نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• زهره کرمی

گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

پیشینه و اهداف: به‌منظور حل مشکل آموزش در حوزه‏ های پیچیده و بدون ‏ساختار، اسپیرو و همکارانش، نظریه‌ انعطاف ‏پذیری شناختی را ارائه دادند و در آن، از شکل‏های چندگانه‌ مدل‏های پداگوژیکی، تشبیه ‏ها و تمثیل‏ ها و نمایش ‏های متعدد اطلاعات، طرفداری کرده ‏اند. انعطاف‏پذیری شناختی، توانایی انسان برای سازگاری با استراتژی‏ های فرایند شناختی، جهت مقابله با شرایط جدید و غیرمنتظره در محیط است و می‏تواند به یادگیرندگان کمک کند تا درک عمیقی از مفاهیم پیچیده، به ‏دست آورند. در انعطاف‏ پذیری شناختی، انتقال اطلاعات از یک موقعیت به موقعیت دیگر، به یادگیرنده اجازه می ‏دهد دانش ساخته شده را برای حل مسائل کنونی به‏کار برد. محیط ‏های یادگیری الکترونیکی و مجازی، قابلیت‏ هایی دارند که از طریق آن‌ها بهتر می‏توان به تقویت انعطاف‏ پذیری شناختی یادگیرندگان پرداخت. تعدد در محتوا، فعالیت‏ ها، تعامل و مشارکت فعال از جمله معیارهای مورد نظر انعطاف ‏پذیری شناختی است که از طریق محیط های یادگیری الکترونیکی و مجازی قابل دسترسی است؛ بنابراین، هدف از این مطالعه، ارائه‌ چارچوبی برای طراحی محیط‏ های یادگیری الکترونیکی و مجازی براساس اصول و معیارهای انعطاف‏پذیری شناختی است.
  روش‌ها‌: این مطالعه، یک پژوهش کیفی است که به شیوه‌ فراترکیب، انجام شده است. برای جمع ‏آوری داده‏ها، ابتدا کلید واژه ‏هایی مانند نظریه‌ی انعطاف ‏پذیری شناختی، محیط‏های یادگیری الکترونیکی و مجازی، انعطاف ‏پذیری شناختی، اصول و معیارهای نظریه‌ انعطاف ‏پذیری شناختی و ... انتخاب شدند و در پایگاه‏ های معتبر، به جستجوی مقالات، پایان‏نامه ‏ها و متون مرتبط در بازه‌ی زمانی 1992 تا 2020 پرداخته شد. در نهایت، 30 منبع مرتبط یافت شد. از میان این منابع، 25 منبع از مرتبط ‏ترین متون مرتبط با سؤالات پژوهش، انتخاب شدند. بعد از مطالعه‌ دقیق متون، با توجه به سؤالات پژوهش، اطلاعات لازم استخراج شد.
یافته‌ها: نتایج یافته‏ ها در پاسخ به سؤال اول پژوهش، ارائه‌ اصول و معیارهای نظریه‌ انعطاف‏پذیری شناختی بود و در پاسخ به سؤال دوم پژوهش، براساس اصول و معیارهای نظریه‌ انعطاف ‏پذیری شناختی، چارچوب لازم برای طراحی محیط‏ های یادگیری الکترونیکی و مجازی ارائه شد. در این چارچوب، دو بخش شکل‏ های مختلف یادگیری و دیدگاه‏ های مختلف درباره‌ یادگیری مطرح شده‏ و در هر بخش، ابعاد محتوا، ابزارهای پداگوژیکی، تعاملات انسانی، ارزیابی و ملاک‏های مربوط به هر بعد، معرفی شده ‏اند. با توجه به معیارهای مطرح شده در بعد شکل‏های مختلف یادگیری، می ‏توان گفت برای افزایش انعطاف ‏پذیری شناختی یادگیرندگان در محیط‏ های یادگیری الکترونیکی، تنوع محتوا، تنوع روش‏ ها و فعالیت‏ ها، تنوع تعاملات و تنوع ابزارهای ارزیابی، اهمیت خاصی دارند. همچنین، با توجه به معیارهای مطرح شده در بعد دیدگا ه‏های مختلف یادگیری نیز می‏توان نتیجه گرفت برای افزایش انعطاف‏ پذیری شناختی یادگیرندگان در محیط ‏های یادگیری الکترونیکی، تنوع نمونه‏ ها، تمرین‏ ها و مثال‏ها، تنوع در روابط متقابل بین مفاهیم، تنوع در نقطه ‏نظرات افراد، بررسی، تحلیل و ترکیب نقطه‌‏نظرات متنوع، تنوع بخشیدن به ‏نظرات گوناگون در مورد موضوع بحث شده، و تنوع روش‏ها و راه‏ حل‏ها در فرایند حل مسأله، بسیار اهمیت دارند. این محیط‏ ها، باید طوری تدارک دیده شوند که زمینه‌ درگیری و فعالیت یادگیرنده را فراهم نمایند تا یادگیرنده بتواند درگیری فعالانه ‏ای در جریان یادگیری داشته باشد و به ساخت دانشی بپردازد که پاسخگوی نیازهای موقعیتی مختلف و قابل کاربرد در حل مسائل واقعی است.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، اصول و معیارهای انعطاف ‏پذیری شناختی استخراج شد و بر مبنای آن اصول و معیارها، چارچوب لازم برای طراحی محیط‏ های یادگیری الکترونیکی و مجازی ارائه شد که این چارچوب می‏تواند راهنمای عمل برنامه‏ ریزان، طراحان محیط‏ های یادگیری الکترونیکی و مجازی، معلمان، و سایر آموزش‌دهندگان باشد تا از طریق طراحی محیط‏های یادگیری الکترونیکی و مجازی مناسب، انعطاف‏پذیری شناختی یادگیرندگان را تقویت نمایند.

کلیدواژه‌ها

• محیط‏ های یادگیری الکترونیکی و مجازی
• نظریه انعطاف‏پذیری شناختی
• اصول انعطاف‏پذیری شناختی
• معیارهای انعطاف‏پذیری شناختی
• فراترکیب

20.1001.1.20080441.1402.17.4.6.1

موضوعات

• محیط های یادگیری مبتنی بر فناوری

عنوان مقاله [English]

Providing a framework for designing electronic and virtual learning environments based on the principles and criteria of cognitive flexibility

نویسنده [English]

• Z. Karami

Department of educational sciences, Farhangian University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Background and Objectives: In order to solve the problem of education in complex and unstructured domains, Spiro and his colleagues proposed the theory of cognitive flexibility, in which they advocated multiple forms of pedagogical models, analogies, multiple representations, and multiple information displays. Cognitive flexibility is the ability of humans to adapt to cognitive process strategies in order to cope with new and unexpected conditions in the environment, and can help learners gain a deep understanding of complex concepts. In cognitive flexibility, the transfer of information from one situation to another allows the learners to apply the constructed knowledge to solve current problems. Electronic and virtual learning environments have capabilities that can better enhance learners' cognitive flexibility. Multiplicity in content, activities, interaction, and active participation are among the criteria for cognitive flexibility that can be accessed through electronic and virtual learning environments. Therefore, the aim of this study was to provide a framework for designing electronic and virtual learning environments based on the principles and criteria of cognitive flexibility.
Methods: This study was qualitative research that was conducted in a Meta-Synthesis method. To collect data, keywords such as cognitive flexibility theory, electronic and virtual learning environments, cognitive flexibility, principles and criteria of cognitive flexibility, etc. were selected and articles, theses, and related texts were searched in reliable databases, from 1992 to 2020. Finally, 30 related sources were found. Among these sources, 25 of the most relevant texts related to the research questions were selected. After the detailed study of the texts, according to the research questions, the necessary information was extracted. Findings: The results of the findings in response to the first question of the research were to present the principles and criteria of the theory of cognitive flexibility, and in response to the second question of the research, based on the principles and criteria of the theory of cognitive flexibility, the necessary framework for the design of electronic and virtual learning environments was presented. In this framework, two parts of different forms of learning and different views about learning were proposed and in each part, content dimensions, pedagogical tools, human interactions, and evaluation and criteria related to each dimension were introduced. According to the criteria raised in the dimension of different forms of learning, it can be said that to increase the cognitive flexibility of learners in electronic learning environments, variety of content, variety of methods and activities, variety of interactions and variety of assessment tools were of particular importance. Also, according to the criteria raised in the dimension of different perspectives of learning, we can also conclude that to increase cognitive flexibility in electronic learning environments, the variety of examples, exercises, and examples, the variety of mutual relationships between the concepts, diversity in people's points of view, review, analysis and combination of diverse points of view, diversifying the points of view on the discussed topic were important. The diversity of methods and solutions in the process of problem-solving were highly important. These environments should be prepared in such a way that they could provide the context for the learner's involvement and activity so that the learner could have an active involvement in the learning process and build knowledge that would meet the needs of different situations and could be used to solve real problems.
Conclusion: Based on the results of the study, the principles and criteria of cognitive flexibility were extracted and based on those principles and criteria, the necessary framework for designing electronic and virtual learning environments was presented, which can be a guide for planners, designers of electronic and virtual learning environments, teachers, and other educators to strengthen the cognitive flexibility of learners through the design of suitable electronic and virtual learning environments.

کلیدواژه‌ها [English]

• Electronic and Virtual Learning
• Environments
• Theory of Cognitive Flexibility
• Principles of Cognitive Flexibility
• Criteria of Cognitive Flexibility
• Meta-Synthesis

COPYRIGHTS 
©2023 The author(s). This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution (CC BY 4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, as long as the original authors and source are cited. No permission is required from the authors or the publishers.