نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه خالوندی
• سیدرسول عمادی
• محمد ادیب عمرانی

گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، تهران، ایران

چکیده

پیشینه و اهداف: مدیریت محیط یادگیری الکترونیکی به معنای تأکید بر طراحی و اجرای آن دسته از راهبردهایی است که از یک طرف به تحقق رسالت و اهداف نظام تعلیم و تربیت کمک می­کند و از طرف دیگر به یادگیری اثربخش می­انجامد. این اصطلاح که در نوع خود به مجموعه­ جدیدی از دانش و مهارت­ها در زمینه استفاده مطلوب از مزایا و قابلیت­های محیط یادگیری الکترونیکی نیز دلالت می­کند، با رویکردی آینده‌نگرانه در صدد آماده ساختن ذهنیت و توان مهارت آموزی فراگیران برای تغییرات و تحولاتی است که در نتیجه­ ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به قلمروی آموزش به وقوع می­پیوندد. از آنجا که طراحی و خلق الگوهای کاربردی و مفید در ارتباط با مدیریت محیط یادگیری الکترونیکی در دوره­های مختلف تحصیلی نقش مهمی را در تحقق اهداف آموزشی و تربیتی ایفا می‌کند، پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی مفهومی مدیریت محیط یادگیری الکترونیکی برای معلمان در مدرسه انجام گرفته است.
روش‌ها‌: این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی بوده و به روش آمیخته با طرح اکتشافی متوالی انجام شده است. بدین ترتیب که با استفاده از روش کیفی، نخست الگو یا چهارچوب مفهومی پژوهش به‌‌دست آمد. سپس الگوی مورد نظر با استفاده از روش کمّی اعتباریابی شد. در بخش کیفی، جامعه آماری شامل خبرگان دانشگاهی شهر تهران در رشته­ تکنولوژی آموزشی و مدیریت آموزشی بود که با روش هدفمند گلوله برفی و رسیدن به اشباع نظری 17 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده­ها در این مرحله، مصاحبه نیمه­ساختاریافته بود. برای سنجش روایی صوری و محتوایی ابزار در مرحله کیفی، از نظرات خبرگان شرکت‌کننده و برای اندازه­گیری پایایی ابزار از ضریب هولستی استفاده شد که مقدار آن 92/0 محاسبه شد. در بخش کمّی، جامعه آماری شامل همه 114 نفر از معلمان خبره، کارشناسان و تکنولوژیست­های اداره­ آموزش و پرورش شهرستان شاهین­دژ بود که با روش سرشماری به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند که از این تعداد 103 نفر پرسش‌نامه را تکمیل کردند. برای گرد‌آوری داده‌های کمی، از پرسشنامه محقق‌ساخته طبق مقیاس 5 درجه­ای لیکرت استفاده شد که دارای 56 گویه براساس شاخص­های شناسایی شده در مرحله کیفی بود. برای سنجش روایی پرسش‌نامه، علاوه بر روایی صوری و محتوا که براساس نظرات خبرگان انجام گرفت، از شاخص میانگین واریانس استخراج شده (AVE) استفاده شد که مقدار آن بیشتر از 6/0 محاسبه گردید. پایایی ابزار با دو معیار آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (CR) اندازه­گیری شد که در هر دو معیار، مقدار پایایی بالاتر از 8/0 بود.
 یافته‌ها: در بخش کیفی، براساس تحلیل داده­های حاصل از مصاحبه­ها که با استفاده از روش تحلیل مضمون و کدگذاری باز، محوری و انتخابی اشتراوس و کوربین انجام گرفت، 4 بعد، 15 مؤلفه و 56 شاخص شناسایی شد که سپس بر آن اساس الگوی اولیه و مفهومی مدیریت محیط یادگیری الکترونیکی پیشنهاد شد. 4 بعد این مدل به همراه مؤلفه­های آنها عبارت بودند از «فرایند یاددهی-یادگیری» با مؤلفه­ها­ی یادگیری فعال، نقش معلم، سبک­های یادگیری، انگیزش یادگیری، شیوه­های ارزشیابی، «محتوای آموزش» با مؤلفه­ها­ی تناسب محتوا، تولید محتوا، کیفیت محتوا، ارائه محتوا، «طراحی برنامه درسی» با مؤلفه­ها­ی رویکرد سازنده­گرایی، یادگیری مسأله محور، اجتماعی سازی فراگیران و «سطوح تعاملات» با مؤلفه­ها­ی معلم-یادگیرنده، یادگیرنده-یادگیرند، معلم-والدین. اعتبارسنجی الگوی پیشنهادی با استفاده از روش مدل­سازی معادلات ساختاری به کمک نرم افزار (Smart PLS) نشان داد که الگوی پیشنهادی از اعتبار لازم برخوردار است.
نتیجه‌گیری:  براساس نتایج پژوهش می­توان اظهار داشت که مدیریت محیط یادگیری الکترونیکی یک رویکرد کل‌گرایانه است که هدف آن شناسایی و طراحی راهبردهایی است که دست‌یابی به یادگیری فعال را برای فراگیران به ارمغان می­آورد. ایجاد یک نظام مدیریتی یکپارچه و اثربخش در محیط یادگیری الکترونیکی می­تواند به کارآمدتر کردن نظام آموزش الکترونیکی و شفاف ساختن فعالیت­های آن کمک کند. به­کارگیری سازوکارهای مناسب در مدیریت محیط یادگیری الکترونیکی از طریق مشخص کردن وضعیت موجود و مطلوب نظام آموزش الکترونیکی کمک می­کند تا فرصت­ها و چالش­هایی که این نظام با آن روبه­رو است آشکار شده و زمینه برای اصلاح و بهبود روندهای موجود و ارتقا و تعالی وضعیت­های آتی نظام آموزش الکترونیکی فراهم شود.

کلیدواژه‌ها

• یادگیری الکترونیکی
• محیط یادگیری الکترونیکی مدیریت محیط یادگیری- الکترونیک
• معلمان مدارس

20.1001.1.20080441.1402.17.2.14.5

موضوعات

• محیط های یادگیری مبتنی بر فناوری

عنوان مقاله [English]

Designing and validating the conceptual model of electronic learning environment management for teachers

نویسندگان [English]

• F. Khalvandi
• SR. Emadi
• MA. Omrani

Department of Educational Sciences, Faculty of Humanities, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Background and Objectives: Managing the e-learning environment means emphasizing on the design and implementation of those strategies that, on one hand, help to fulfill the mission and goals of the education system, and on the other hand, lead to effective learning. This term refers to a new set of knowledge and skills in the field of optimal use of the electronic learning environment advantages and capabilities with a futuristic approach. It aims to prepare the mentality and skill power of learners for the changes and developments that occur as the result of the entry of information and communication technology into the field of education. Since the design and creation of practical and useful models for managing electronic learning environment in education system can play an important role in the realization of educational goals, the current research was conducted with the aim of designing a conceptual model for managing electronic learning environment in schools.
Methods: This study was practical by purpose and conducted with a mixed-method approach by means of sequential exploratory design. In a way that by using the qualitative method, firstly the pattern or the research conceptual framework was obtained, and then the desired model was validated by quantitative method. In the qualitative part, the statistical population included university professors of Tehran in the field of educational technology and educational administration. Based on targeted snowball method of sampling and theoretical saturation, 17 people were selected. The data collection tool in the quantitative phase was a semi-structured interview. Participating experts assessed the face and content validity of the quantitative tool and its reliability was calculated by the Holsti’s coefficient as 0.92. In the quantitative part, by census method of sampling, all 114 outstanding teachers, experts and educational technologists of Shahindej Department of Education were selected and finally 103 completed the questionnaires. A researcher-made questionnaire with a 5-point Likert scale was developed including 56 items based on the indicators identified in the qualitative stage. To measure the validity of the questionnaire, in addition to the face and content validity done by experts, the Average Variance Extracted Index (AVE) was used which its value calculated as to be above 0.6. The reliability of the instrument was measured by the two criteria of Cronbach's alpha and composite reliability, which in both criteria, the values were higher than 0.8. 
Findings: In the qualitative phase, by using the thematic analysis and open, axial and selective coding method of Strauss and Corbin, 4 dimensions, 15 components and 56 indicators were identified and then primary conceptual model of electronic learning environment management was proposed. The four dimensions of model along with their components were “Teaching-learning process" with the components of active learning, teacher's role, learning styles, learning motivation, evaluation methods, "Teaching content" with the components of content suitability, content production, content quality, content presentation, "Curriculum design" with the components of constructivist approach, problem-oriented learning, socialization of learners and "Levels of interactions" with the components of teacher-learner, learner-learner, teacher-parents. Validating the proposed model by using the structural equation modeling method with the help of software (Smart PLS) showed that the proposed model had the required validity.
Conclusion: Based on the findings, it can be stated that the management of the electronic learning environment is a holistic approach aiming to identify and design strategies that create active learning among the learners. Creating an integrated and effective management system in the e-learning environment can help to make the e-learning system more efficient and makes its activities transparent. The use of appropriate mechanisms in the management of the electronic learning environment, by specifying the current and desirable state of the electronic education system, helps to reveal the opportunities and challenges that this system faces and to provide a basis for the correction and improvement of the existing trends and the promotion and excellence of the future states of the electronic education system.

کلیدواژه‌ها [English]

• E-learning
• E-learning environment
• E-learning environment management
• School teachers

COPYRIGHTS 
©2023 The author(s). This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution (CC BY 4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, as long as the original authors and source are cited. No permission is required from the authors or the publishers.