نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی رجبی ¹
• سید عبدالله قاسم تبار ²
• یوسف مهدوی نسب ²

¹ گروه تکنولوژی آموزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

² گروه تکنولوژی آموزشی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

پیشینه و اهداف:  وضعیت جدید ناشی از شیوع ویروس کرونا شرایط بی‌سابقه‌ای بر سیستم آموزشی کشورها تحمیل کرد؛ در حالی که تا قبل از آن در بیشتر مواقع، معلمان در کلاس خود حاضر می‌شدند و با استفاده از روش‌های کلاسیک و به‌طور خاص با روش سخنرانی به امر تدریس می‌پرداختند؛ ولی در حال حاضر با وضعیتی جدید روبرو شده‌اند به‌طوری که ادامه تحصیل فقط با استفاده از ابزارهای ارتباطی از راه دور ممکن است و معلمان مجبور هستند به تدریس آنلاین رو بیاورند و سبک‌های تدریس خود را متناسب با این فضا تغییر بدهند. لذا در این شرایط و باتوجه به اهمیت استفاده کارآمد معلمان از این فضا و با توجه به اطلاعات نامعتبر فراوان در فضای دیجیتال و لزوم داشتن نگاه نقادانه و ارزیابانه به این فضا، معلمان باید مهارت مورد نیاز متناسب با این شرایط را داشته باشند، که این مهارت را اصطلاحا سواد دیجیتال می‌نامیم. در ایران وزارت آموزش و پرورش تصمیماتی برای جبران اثرات ناشی از تعطیلی مدارس گرفته است که یکی از این تصمیمات راه‌اندازی «شبکه آموزشی دانش‌آموز» با نام اختصاری "شاد" است که از همان ابتدا بحث‌های زیادی پیرامون کارایی آن از دیدگاه کاربران مطرح شده است. در این راستا هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین میزان سواد دیجیتال معلمان و دیدگاه آنان نسبت به میزان کاربردپذیری شبکه آموزشی دانش‌آموز (شاد) است.
روش‌ها‌: روش تحقیق حاضر از لحاظ هدف از نوع کاربردی و نیز از لحاظ گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی-همبستگی بوده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه معلمان ابتدایی شهر تربت حیدریه در سال تحصیلی 1399-1400 است که تعداد آن‌ها  585 نفر است. نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران 232 نفر تعیین شد و همچنین از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات در رابطه با سواد دیجیتال از پرسشنامه استاندارد سواد دیجیتال اینجی (2012) و در رابطه با کاربردپذیری از مقیاس کاربردپذیری سیستم بانگر و همکاران (2009) استفاده شد. این آزمون شامل 10گویه است. سؤال‌های فرد آزمون سؤال‌های مستقیم و سؤال‌های زوج، سؤال‌های غیرمستقیم هستند.
یافته‌ها: پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نتایج به‌دست آمده در آمار توصیفی حاکی از آن بود که میانگین سواد دیجیتال و ابعاد آن (فنی، نگرشی، عاطفی-اجتماعی و شناختی) و همچنین کاربردپذیری همگی بالاتر از سطح متوسط بوده است. نتایج آزمون همبستگی نیز که رابطه دو به دو متغیرها را بررسی می‌کند نشان داد که رابطه سواد دیجیتال و ابعاد آن با کاربردپذیری معنادار است و بیشترین مقدار مربوط به رابطه سواد دیجیتال و کاربردپذیری است که مقدار آن 49/0 می‌باشد. نتایج آزمون رگرسیون با هدف پیش‌بینی کاربردپذیری براساس سواد دیجیتال نیز نشان داد که سواد دیجیتال 24% از تغییرات متغیر کاربردپذیری را پیش‌بینی می‌کند. همچنین نتایج آزمون رگرسیون با هدف پیش‌بینی کاربردپذیری براساس ابعاد سواد دیجیتال نیز نشان داد که تأثیر ابعاد فنی و نگرشی بر کاربردپذیری تأیید شده و 26% از تغییرات متغیر کاربردپذیری را پیش‌بینی می‌کنند و تأثیر ابعاد شناختی و عاطفی-اجتماعی رد شد.
نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست آمده از پژوهش حاکی از آن است که بین سواد دیجیتال و ابعاد فنی و نگرشی آن با کاربردپذیری رابطه معناداری وجود دارد و رابطه دو بعد شناختی و عاطفی-اجتماعی با کاربردپذیری رد شد. مزایای استفاده از یادگیری الکترونیکی منجر به ایجاد نگرش مثبت در افراد می شود و از طرفی کسانی که از لحاظ فنی مهارت لازم کار با نرم افزار را دارند آن را کاربردی می‌دانند. با توجه به نتایج به‌دست آمده در این پژوهش اهمیت سواد دیجیتال معلمان مشخص می‌شود؛ زیرا معلمانی که سواد دیجیتال بالاتری دارند، در تدریس در فضای دیجیتال و استفاده از نرم‌افزارهای آموزشی مشکل چندانی نخواهند داشت و این امر موجب بهبود عملکرد آن‌ها در این زمینه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

• سواد دیجیتال
• کاربردپذیری
• نرم افزار شاد

20.1001.1.20080441.1401.16.4.3.1

موضوعات

• آموزش الکترونیکی- مجازی

عنوان مقاله [English]

Investigating the relationship between teachers' digital literacy and their views on the usability of Student Educational Network (SHAD software)

نویسندگان [English]

• M. Rajabi ¹
• A. Ghasemtabar ²
• Y. Mahdavi Nasab ²

¹ Department of Educational Technology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

² Department of Educational Technology, Kharazmi University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Background and Objectives: The new situation caused by the outbreak of the Coronavirus imposed unprecedented conditions on the education system of the countries. Although, prior to this situation, teachers mostly would appear in their classrooms and use classical methods like lectures to teach, now the new situation they are faced with demands continuing their teaching only with the use of distance communication tools and teachers are forced to turn to online teaching and change their teaching styles according to this space. Therefore, in these circumstances and due to the importance of teachers' efficient use of this space and due to the large amount of unreliable information in the digital space and the need to have a critical and evaluative view of this space, teachers must have the required skills appropriate to these conditions. We call this skill digital literacy. In Iran, the Ministry of Education has made decisions to compensate for the effects of school closures, one of which is the launch of a "student education network" abbreviated as "SHAD". From the very beginning, there has been a lot of discussion about its efficiency from the users' point of view. In this regard, the purpose of this study was to investigate the relationship between the level of digital literacy of teachers and their views on the usability of the student educational network (SHAD).
Methods: The method of the present research was applied in terms of purpose and descriptive-correlational in terms of data collection. The statistical population of this study includeed all primary teachers in Torbat-e Heydarieh in the academic year 1399-1400; they were about 585 people. Statistical sample was determined using Cochran's formula of 232 people and also simple random sampling method was used. In order to collect the required data and information related to digital literacy, the standard digital literacy questionnaire of Ng (2012) was used. Regarding usability, Bangor et al.’s (2009) system usability scale was used. This test consisted of 10 items. Odd test questions were direct questions and even questions were indirect ones.
Findings: After analyzing the data using SPSS software, the results obtained in descriptive statistics showed that the average of digital literacy and its dimensions (technical, attitudinal, emotional-social and cognitive) as well as usability were all above the average. The results of correlation test, which examined the relationship between two variables, showed that the relationship between digital literacy and its dimensions with usability was significant and the highest value was related to the relationship between digital literacy and usability, which was 0.49. The results of regression test with the aim of predicting usability based on digital literacy also showed that digital literacy could predict 24% of the usability variable. The results of regression test with the aim of predicting usability based on the dimensions of digital literacy showed that the effect of technical and attitudinal dimensions on usability was confirmed and could predict almost 26% of the usability variable and the effect of cognitive and emotional-social dimensions was rejected.
Conclusion: The results of the study indicated that there was a significant relationship between digital literacy and its technical and attitudinal dimensions with usability and the relationship between cognitive and emotional-social dimensions with usability was rejected. The benefits of using e-learning led to a positive attitude in people, and on the other hand, those who were technically skilled in working with software found it practical. According to the results obtained in this study, the importance of teachers' digital literacy is clear because teachers with higher digital literacy will not have much difficulty in teaching in digital space and using educational software, and this would improve their performance in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

• Digital literacy"
• Usability
• SHAD software

COPYRIGHTS 
©2022 The author(s). This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution (CC BY 4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, as long as the original authors and source are cited. No permission is required from the authors or the publishers.