فناوری آموزش- واقعیت افزوده
گرمسارعلی توانگر؛ هادی رزقی شیرسوار؛ فخرالدین احمدی
چکیده
پیشینه و اهداف: جهان فردا، جهانی متفاوت از جهان امروز است. جهان فردا از آن‌کسانی است که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی آن رابه دست انسان‌های توانمندی میدهند که مقتضیات زمان خود را شناخته و براساس آن طراحی متناسب را طرح‌ریزی می‌کنند. نظام آموزشی کلید آینده و یکی از حیاتی‌ترین و مهم‌ترین نهادهای اجتماعی در توسعه هر کشور است که شکوفاسازی ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: جهان فردا، جهانی متفاوت از جهان امروز است. جهان فردا از آن‌کسانی است که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی آن رابه دست انسان‌های توانمندی میدهند که مقتضیات زمان خود را شناخته و براساس آن طراحی متناسب را طرح‌ریزی می‌کنند. نظام آموزشی کلید آینده و یکی از حیاتی‌ترین و مهم‌ترین نهادهای اجتماعی در توسعه هر کشور است که شکوفاسازی خلاقیت‌ها و استعداد‌های دانش‌آموزان از اهداف آن است و طی این مسیر از طریق فناوری‌های نوظهور مانند متاورس است که می‌تواند آموزش و یادگیری را متحول و تمدنی جدید ایجاد کند تمدنی که در آن مکان، زمان و قلمرویی وجود ندارد. این آینده‌نگاری با برنامه‌ریزی آینده‌پژوهی بر پایه طرحی است که به‌صورت عمیق با عدم قطعیت‌ها و شرایط متغیر می‌تواند مواجه شود و دورنمایی با آینده‌های مختلف را برای سیاستگذاران ترسیم کند و چشماندازی از آینده فناوری متاورس را در آموزش‌وپرورش به تصویر بکشد.روش‌ها: این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش تحقیق، از نوع تحقیقات توصیفی آمیخته (همسوسازی- مدل تبدیل دادهها) مبتنی بر منابع علمی، اسنادی، مشاهدات و پیمایش‌های میدانی و تجزیه‌وتحلیل نرم‌افزاری است. جامعه پژوهش از خبرگانی که در آمورش و پرورش و در واحد فناوری ادارات کل استان‌ها که درزمینۀ هوشمند سازی مدارس، سواد رسانه‌ای و تولید محتوای الکترونیکی فعال بودند به روش نمونه‌گیری هدفمند (گلوله برفی) هفده نفرانتخاب شدند. در بخش کیفی همه اظهارات حاصل از پنل خبرگی (10 جلسه وبیناری، مجموعاً 20 ساعت) پس از چندین بار بررسی، مطالب مهم استخراج و به‌صورت سؤال با مقیاس لیکرت در قالب پرسش‌نامه ساختاریافته تهیه و پس‌ازآن تبیین مسأله و شناسـایی مؤلفه‌هـا آغـاز شد و از طریـق تحلیل نیروهای پیشـران و عدم قطعیت‌های موجـود، بـه تدویـن و توصیـفطرح‌ها و توصیـه گزینه‌هـای راهبـردی ختـم شد. داده‌های کیفی از طریق برگزاری پنل خبرگی 5 عامل کلیدی مؤثر بر آینده فناوری‌های متاورس در محورهای فرهنگی اجتماعی، مدیریتی، ساختار، کالبدی و اقتصادی شناسایی شدند. تحلیل کمّی پژوهش مبتنی بر استفاده از نرم‌افزارهای SPSS، و تحلیل کیفی دادهها از طریق نرم‌افزارهای ونسیم (Vensim) میک‌مک (MicMac) و سناریوی ویزارد (Scenario Wizard) و ارائه راهبرد با مدل تحلیلی سوات(swot) انجام پذیرفت. ابزارهای پژوهش در بخش کمّی به مصاحبه ساختاریافته با 42 گویه بود که این گویهها از طریق برگزاری نشست کارشناسی تهیه و روایی صوری پرسش‌نامه با نظر خبرگان تأیید و ضریب آلفای آن 82/. محاسبه شد.پیشینه و اهداف: جهان فردا، جهانی متفاوت از جهان امروز است. جهان فردا از آن‌کسانی است که سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی آن رابه دست انسان‌های توانمندی میدهند که مقتضیات زمان خود را شناخته و براساس آن طراحی متناسب را طرح‌ریزی می‌کنند. نظام آموزشی کلید آینده و یکی از حیاتی‌ترین و مهم‌ترین نهادهای اجتماعی در توسعه هر کشور است که شکوفاسازی خلاقیت‌ها و استعداد‌های دانش‌آموزان از اهداف آن است و طی این مسیر از طریق فناوری‌های نوظهور مانند متاورس است که می‌تواند آموزش و یادگیری را متحول و تمدنی جدید ایجاد کند تمدنی که در آن مکان، زمان و قلمرویی وجود ندارد. این آینده‌نگاری با برنامه‌ریزی آینده‌پژوهی بر پایه طرحی است که به‌صورت عمیق با عدم قطعیت‌ها و شرایط متغیر می‌تواند مواجه شود و دورنمایی با آینده‌های مختلف را برای سیاستگذاران ترسیم کند و چشماندازی از آینده فناوری متاورس را در آموزش‌وپرورش به تصویر بکشد.روش‌ها: این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش تحقیق، از نوع تحقیقات توصیفی آمیخته (همسوسازی- مدل تبدیل دادهها) مبتنی بر منابع علمی، اسنادی، مشاهدات و پیمایش‌های میدانی و تجزیه‌وتحلیل نرم‌افزاری است. جامعه پژوهش از خبرگانی که در آمورش و پرورش و در واحد فناوری ادارات کل استان‌ها که درزمینۀ هوشمند سازی مدارس، سواد رسانه‌ای و تولید محتوای الکترونیکی فعال بودند به روش نمونه‌گیری هدفمند (گلوله برفی) هفده نفرانتخاب شدند. در بخش کیفی همه اظهارات حاصل از پنل خبرگی (10 جلسه وبیناری، مجموعاً 20 ساعت) پس از چندین بار بررسی، مطالب مهم استخراج و به‌صورت سؤال با مقیاس لیکرت در قالب پرسش‌نامه ساختاریافته تهیه و پس‌ازآن تبیین مسأله و شناسـایی مؤلفه‌هـا آغـاز شد و از طریـق تحلیل نیروهای پیشـران و عدم قطعیت‌های موجـود، بـه تدویـن و توصیـفطرح‌ها و توصیـه گزینه‌هـای راهبـردی ختـم شد. داده‌های کیفی از طریق برگزاری پنل خبرگی 5 عامل کلیدی مؤثر بر آینده فناوری‌های متاورس در محورهای فرهنگی اجتماعی، مدیریتی، ساختار، کالبدی و اقتصادی شناسایی شدند. تحلیل کمّی پژوهش مبتنی بر استفاده از نرم‌افزارهای SPSS، و تحلیل کیفی دادهها از طریق نرم‌افزارهای ونسیم (Vensim) میک‌مک (MicMac) و سناریوی ویزارد (Scenario Wizard) و ارائه راهبرد با مدل تحلیلی سوات(swot) انجام پذیرفت. ابزارهای پژوهش در بخش کمّی به مصاحبه ساختاریافته با 42 گویه بود که این گویهها از طریق برگزاری نشست کارشناسی تهیه و روایی صوری پرسش‌نامه با نظر خبرگان تأیید و ضریب آلفای آن 82/. محاسبه شد.
کاربرد فناوری های نوظهور در آموزش
حامد عباسی؛ اسماعیل زارعی زوارکی؛ محمدرضا نیلی احمدآبادی
چکیده
پیشینه و اهداف: پژوهش حاضر با هدف بررسی کاربرد فناوری نوین متاورس در آموزش و یادگیری جهت توسعه، تسهیل و کاربردی‌سازی آن در آموزش صورت گرفت. مسأله‌ی پژوهش، چگونگی امکان‌پذیر شدن ناممکن‌های واقعی در آموزش و یادگیری به صورت شهودی و نقش متاورس در این زمینه، میزان موفقیت پژوهش‌های آموزشی صورت گرفته و دلایل علمی و پژوهشی آنها ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: پژوهش حاضر با هدف بررسی کاربرد فناوری نوین متاورس در آموزش و یادگیری جهت توسعه، تسهیل و کاربردی‌سازی آن در آموزش صورت گرفت. مسأله‌ی پژوهش، چگونگی امکان‌پذیر شدن ناممکن‌های واقعی در آموزش و یادگیری به صورت شهودی و نقش متاورس در این زمینه، میزان موفقیت پژوهش‌های آموزشی صورت گرفته و دلایل علمی و پژوهشی آنها برای کاربرد متاورس در آموزش بود. در پژوهش‌ها اهداف، متغیرها، روش‌ها، نتایج و چالش‌ها در مورد کاربرد متاورس در آموزش بررسی شد.روش‌ها: پژوهش، به روش مرور نظام‌مند صورت گرفت. جامعه‌ی آماری (میدان تحقیق) محتوای مورد نیاز جهت انجام مرور نظام‌مند شامل مقالات علمی و پژوهشی معتبر بود. نمونه آماری به روش هدفمند و از بین 127 مقاله 23 مورد انتخاب گردید. معیارهای ورود به چرخه‌ی پژوهش، ارتباط کامل عنوان مقاله با موضوع متاورس، جدید بودن سال انتشار، انتشار بین سال‌های 2023-2020، اعتبار نشریه و سایت نمایه شده، معتبر و کافی بودن مرجع مقاله، استفاده از روش‌های صحیح پژوهش و ارتباط آن با موضوع آموزش و یادگیری بود. معیارهای خروج مقاله از روند پژوهش شامل عدم ارتباط موضوعی، پایین بودن رتبه پژوهشی نشریه، جدید نبودن سال انتشار، تکراری بودن موضوع، زبان‌های غیر از فارسی و انگلیسی می‌شد. کلمات کلیدی مورد استفاده، متاورس، آموزش و یادگیری به صورت فارسی و انگلیسی بود و مقاله‌ها در پایگاه‌های معتبر داخلی و خارجی مورد جستجو قرار گرفت.یافته‌ها: پژوهش، نشان داد متاورس علی‌رغم نوپا بودن و توسعه‌ی محدود ابعاد فناوری آن، توانسته در آموزش و یادگیری تأثیرگذار باشد. در پاسخ به سؤال‌ها مشخص شد برجسته‌ترین اهداف پژوهش‌های مرتبط با کاربرد متاورس در آموزش، ارائه‌ی تعریف واضح از متاورس، کاربردهای متاورس در آموزش، ارائه‌ی مدل، تعیین چالش‌ها، توصیف ویژگی‌ها و روش استفاده، الزامات حقوقی، تحلیل نگرش‌ها و نقش هوش مصنوعی در متاورس بود. کشورهای پیشتاز در این زمینه کره، چین، آمریکا، اسپانیا، تایوان و امارات بودند. روش‌های تحقیق استفاده شده پیمایشی، توصیفی، آزمایشی، تحلیل محتوا، مدل‌سازی و مرور سیستماتیک بود. جامعه‌ی آماری بیشتر پژوهش‌ها دانشجویان و متغیرها به صورت کلی یادگیری، محتوای آموزشی، رضایت کاربر و چارچوب متاورس بود. همچنین، عمده‌ترین ابزارهای مورد استفاده در پژوهش‌های انتخاب شده پرسش‌نامه، مصاحبه و آزمون بود. تعداد پژوهش‌های آزمایشی در آموزش، 7 مورد می‌باشد. یافته‌های اصلی پژوهش‌ها بیشتر شامل ارائه‌ی چارچوب فنی، بهبود تعامل، ایجاد یادگیری عمیق و معنادار، افزایش انگیزه، ایجاد خلاقیت، یادگیری شخصی‌سازی شده، آموزش موقعیتی و ایجاد فرصت‌های آموزشی جدید می‌شد. چالش‌ها، مربوط به نوپا بودن فناوری، تأثیر قابلیت‌های فنی بر نتایج، محدودیت‌های تکنولوژیکی، مسائل اخلاقی، تهدید سلامت، بالا بودن هزینه، مشکل تولید محتوا، کمبود متخصص و عدم دسترسی همگان بود.نتیجه‌گیری: از آن‌جایی که ظهور متاورس را به طور عملی باید از سال 2021 در نظر گرفت، اما قابلیت‌ها و توانایی‌های تأثیرگذار آن در آموزش توسط اکثر پژوهش‌ها مورد تأیید قرار گرفته است و پیش‌بینی می‌شود متاورس آینده درخشانی را برای آموزش و یادگیری به ارمغان خواهد آورد و می‌تواند جهت تسهیل و تسریع در تحقق اهداف آموزشی مورد استفاده قرار گیرد. لذا، برای بهبود وضعیت موجود نیاز هست: الف) الگوهای طراحی آموزشی مبتنی بر متاورس طراحی گردد. ب) الگوی تولید محتوا برای متاورس طراحی و ارائه گردد. ج) اصول طراحی محیط‌های آموزش و یادگیری مبتنی بر متاورس طراحی، تدوین و استانداردسازی شود. د) اصول و روش پیاده‌سازی، توسعه فنی و پشتیبانی متاورس تدوین گردد. ه) اصول و روش‌های ارزشیابی برنامه‌های آموزشی مبتنی بر متاورس طراحی شود. و) منشور حقوقی و اخلاقی محیط‌های آموزشی متاورسی تهیه شود. از محدودیت‌های تحقیق می‌توان به کم بودن پژوهش‌های آزمایشی، عدم تکامل تکنولوژیهای کاربردی در متاورس و محدود بودن گستره‌ی پژوهش‌ها اشاره کرد. پیشنهاد می‌شود با بهرهگیری از فناوری متاورس، آموزش از حالت کلاسی به جهان مجازی تبدیل و تأثیر آن در ابعاد مختلف آموزش و یادگیری مورد پژوهش قرار گیرد.
فناوری های آموزشی نوظهور
اسمعیل علی سلیمی
چکیده
پیشینه و اهداف: آینده‌ی ناپایدار و پیچیده‌ای که توسط روند های جهانی، فناوریها و پیشرفت‌های تکنولوژیکی در حال شکل گیری است، درک عمیق انقلاب چهارم صنعتی و فناوری‌های آن را ضروری می کند. امروزه، همه گیری کوید 19 نیز پیشرفت فناوری را به ویژه در حوزهی آموزش تسریع کرده و بر بخش‌های مختلف زندگی بشر تأثیر گذاشته است به گونه ای که حوزهی ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: آینده‌ی ناپایدار و پیچیده‌ای که توسط روند های جهانی، فناوریها و پیشرفت‌های تکنولوژیکی در حال شکل گیری است، درک عمیق انقلاب چهارم صنعتی و فناوری‌های آن را ضروری می کند. امروزه، همه گیری کوید 19 نیز پیشرفت فناوری را به ویژه در حوزهی آموزش تسریع کرده و بر بخش‌های مختلف زندگی بشر تأثیر گذاشته است به گونه ای که حوزهی آموزش، به ویژه، یک تغییر سریع از یادگیری سنتی به سکوهای برخط را تجربه کرده است. این پژوهش به بررسی اثرات و پیامدهای فناوری متاورس، در مقابله با چالش‌های غیرمنتظره‌ی آینده می‌پردازد. هدف اصلی این مقاله بررسی این موضوع است که آیا فناوری‌های واقعیت گسترده، به عنوان یکی از اجزای سازنده ی زیست بوم متاورس، می توانند بر آموزش عالی آینده تأثیر بگذارند و آیا فناوری متاورس قادر است باعث ارتقاء کیفیت آموزش در آینده شود.روش‌ها: تحقیق کیفی حاضربا هدف یافتن درک جامعی از موضوع تحقیق با بهرهگیری از دیدگاه ها و تجربیات شرکت کنندگان صورت گرفت. برای دستیابی به این هدف، ۶۳ شرکت کننده‌ی ایرانی مرد و زن، شامل اساتید رشته زبان انگیسی، دانشجویان رشته‌ی زبان انگلیسی، متخصصان تکنولوژیهای آموزشی و آینده پژوهان حوزه علم و فناوری به صورت هدفمند با روش گلوله برفی از سازمان ها و موسسات آموزشی مختلف در شهر تهران انتخاب شدند. داده ها ازطریق دو روش مصاحبه و روایت-پژوهی جمع آوری شد. جمع آوری دادهها تا دستیابی به اشباع ادامه یافت که منجر به انتخاب ۲۵ شرکت کننده برای مصاحبهها و ۳۸ شرکتکننده برای روایت-پژوهی شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، محقق از روش تحلیل مضمون شامل کدگذاری باز، کد گذاری متمرکز و کد گذاری محوری استفاده کرد.یافته‌ها: تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق حاضر نشان داد که فناوری متاورس نقش بسیار مهمی در زمینهی آموزش دارد. درنتیجه‌ی تجزیه وتحلیل دادهها چهاردسته مضمون اصلی شناسایی و استخراج شدند: 1) تجارب توانمند: واقعیت توسعه یافته، حس غوطه ور شدن، حضور و عاملیت را افزایش می دهد، 2) قدرت فراگیر: واقعیت توسعه یافته، باعث افزایش لذت، علاقه، انگیزه و خودکارآمدی می شود، 3) کاوش در مرزهای ادراک: واقعیت توسعه یافته، توهم مالکیت بدن و تجسم را در محیط های مجازی ایجاد می کند، 4) دگردیسی خود: واقعیت توسعه یافته، نگرش ها، رفتارها، شناخت و فیزیک افراد را متحول میکند. این دسته بندیها به وضوح تأثیر فناوری واقعیت توسعه یافته را بر آموزش عالی آینده نشان میدهند. درک مزایای گنجاندن متاورس در آموزش، می‌تواند محیط‌های جذاب و فعال‌تری را در فضای آموزش عالی فراهم کند.نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه کاربردهای مهمی برای سیاستگذاران، اساتید، مربیان، مدیران، رهبران، دانشجویان، دست اندرکاران و تمامی ذینفعان آموزش عالی دارد و باعث افزایش بینش در مورد روندهای جهانی، فناوریها، فناوری‌های نوظهور، نوآوری‌ها و پیشرفت‌ها و چگونگی تاثیر آنها درشکل دهی آینده‌ی آموزش می شود. با توجه به پیشرفت های سریع در فناوری و به ویژه تأثیر بیماری کووید 19 در آموزش، پذیرش این فناوریها و ایجاد تغییرات لازم برای بهبود کیفیت آموزش بسیار مهم است. امید است که این تحقیق منبعی قابل اعتماد و انگیزه ای برای مطالعات آتی در زمینه آموزش و تحول نظام آموزش عالی آینده کشورمان باشد.
