نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سولماز حیدری ¹
• حامد مضطرزاده ¹
• حمید رضا عظمتی ²
• ملیحه تقی پور ¹

¹ گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

² گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، تهران، ایران

چکیده

پیشینه و اهداف: از آنجایی که تمرکز ذهنی دانش‌آموزان یکی از اصلی ‌ترین شروط یادگیری و موفقیت تحصیلی آنان می ‌باشد، بررسی عواملی که به بازسازی تمرکز ذهنی دانش ‌آموزان کمک نماید بسیار قابل توجه به شمار می آید. در این راستا به نظر می ‌رسد علاوه بر عوامل فردی، جسمی و روحی دانش ‌آموزان و همچنین عوامل مرتبط با امور آموزشی، کیفیت تدریس و... متغیرهای فیزیکی و کالبدی موجود در کلاس درس می ‌توانند بر این مهم تأثیرگذار باشند. به نظر می‌‌رسد ایجاد نفوذپذیری بصری و ارتباط دیداری مطلوب کلاس ‌های درس با منظره بیرون از طریق پنجره موجود در کلاس درس به ‌عنوان یکی از متغیرهای فیزیکی کلاس درس می ‌تواند از طریق ایجاد فرصتی دیداری هرچند کوتاه به منظره ای خارج از محیط کلاس، به بازسازی تمرکز ذهنی دانش ‌آموزان و رفع خستگی ذهنی آنان کمک شایانی نماید. این مقاله بر آن است تا از طریق بررسی برخی از متغیر های کالبدی پنجره کلاس درس که شامل طول و ارتفاع پنجره می ‌باشد ؛ به حالتی بهینه در جهت بازسازی تمرکز ذهنی دانش ‌آموزان دست یافته تا بدین طریق گامی مؤثر در کاهش خستگی ‌های ذهنی و ترمیم تمرکز ذهنی دانش ‌آموزان مقطع متوسطه که در شرایط سنی خاصی قرار داشته و هدف تحصیلی والاتری نسبت به دانش ‌آموزان دیگر مقاطع آموزشی دارند، برداشته شود. از آنجا که منظره حاصل از دید به پنجره تأثیر زیادی در روند این امر دارد، لازم به ذکر می باشد که پنجره موردنظر در این تحقیق به عناصر طبیعی و فضای سبز محوطه حیاط مدرسه مشرف بوده است.
روش‌ها‌: جامعه آماری پژوهش، تمامی دانش ‌آموزان دختر و پسر محصل در سال تحصیلی 98-97 در مقطع متوسطه دوم شهر شیراز با گروه سنی 16 تا 18 سال می ‌باشد که با استفاده از روش خوشه‌ ای تصادفی چند مرحله ‌ای به ‌عنوان نمونه انتخاب گردیدند. آزمودنی ‌ها ابتدا به ‌وسیله آزمون روانشناسی که زیر نظر متخصصین حوزه روانشناسی تأیید شده بود ؛ مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس به منظور عمومیت بخشیدن به موضوع، پرسش ‌نامه محقق ساخته را تکمیل نمودند. جهت تجزیه و تحلیل داده ‌ها از آزمون تحلیل واریانس یک ‌طرفه ANOVA به‌ منظور یافتن ارتباط میان متغیرهای کالبدی طول و ارتفاع پنجره و بازسازی تمرکز ذهنی دانش ‌آموزان استفاده گردید.
یافته‌ها: نتایج نشان می ‌دهد که ایجاد تغییرات در ابعاد پنجره کلاس درس، می ‌تواند بر بازسازی تمرکز ذهنی دانش ‌آموزان تأثیر بگذارد. بر اساس تحقیقات انجام شده در تحقیق حاضر کاهش طول پنجره از 5/3 به 5/2 و 5/1 تمرکز ذهنی دانش ‌آموزان را از 149 به 9/148 و 1/148 کاهش و تغییر ارتفاع پنجره از 2 متر به 5/1 و 1 متر تمرکز ذهنی دانش ‌آموزان را از149 به 8/148 و 3/147 تغییر می ‌دهد.
نتیجه‌گیری: میزان تمرکز ذهنی دانش ‌آموزان صرفا" به شرایط دانش ‌آموزان، امور تحصیلی و کیفیت و روش تدریس معلمین بستگی ندارد و محیط فیزیکی مدارس و طراحی داخلی کلاس ‌های درس، می ‌تواند در این مهم تأثیر بسزایی داشته باشد. وجود پنجره کلاس نیز به‌ عنوان یکی از متغیرهای فیزیکی کلاس درس، نه تنها منجر به حواس پرتی دانش ‌آموزان نمی ‌گردد ؛ بلکه به‌ و‌سیله ایجاد چشم‌ انداز به عناصر طبیعی بیرون، جانمایی آگاهانه و ابعاد مناسب می ‌تواند عامل مهمی در بازسازی تمرکز ذهنی دانش ‌آموزان باشد.

کلیدواژه‌ها

• نفوذپذیری بصری
• بازسازی تمرکز ذهنی
• پنجره
• فضاهای آموزشی

20.1001.1.20080441.1400.15.3.10.9

موضوعات

• محیط یادگیری

عنوان مقاله [English]

The investigation of effect of physical variables of the class window on students’ mental focus reconstruction

نویسندگان [English]

• S. Heidari ¹
• H. Moztarzadeh ¹
• H. Azemati ²
• M. Taghipour ¹

¹ Department of Architecture , Islamic Azad University Shiraz Branch, Shiraz, Iran

² Department of Architecture, School of Architecture and Urban Design, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Background and Objectives: Since students’ mental focus is one of the main conditions for learning and academic achievement, investigation of the factors that can help restoring this factor in students, is very important. In the meantime, it seems that in addition to the student’s individual and the inner factors, the factors related to teaching and learning quality, physical variables in the classroom can affect this critical feature too. It seems that creating visual permeability and the optimal visual connection of classrooms with the view of outside through the classroom window as one of the physical variables of the classroom, by creating a visual opportunity, albeit short, to a view outside the classroom can be reconstructed student’s mental activity and help them to relieve their mental fatigue. The current research seeks to achieve an optimal state with restoration of mental focus of students via investigating some physical variables of the classroom window such as the window length and height variables. It can take a critical step in line with reducing the mental fatigue and restoration of mental focus of high school students who are in specific age range and have superior learning opportunities compared to other educational levels. From that point, the view from the window has a great impact on this process. It should be noted that the window in this study overlooks the natural elements and green space of the school yard.
Methods: The statistical population of this research is all male and female students who were studying during the educational year of 2018-2019 in the high schools of Shiraz city in the age range of 16-18, who were selected as the sample pf the current study via cluster random sampling. The subjects were first assessed by a psychological test approved by psychologists and then completed a researcher-made questionnaire to make that subject more generalizable. To analyze research data and to find a relationship between physical variable of window length and height and student’s mental focus restoration, one-way analysis of variance (ANOVA) was used.
Findings: The results show that changes in the physical state and the size of classroom window can affect the restoration of students’ mental focus. Accordingly, to the present research, decreasing the window length from 3.5 to 2.5 and 1.5 reduces the level of students’ mental focus from 149 to 148.9 and ultimately 148.1. As well, changing window height from 2 meters to 1.5 and 1 m, the students’ mental focus changes from 149 to 148.8 and 147.3.
Conclusions: The level of students’ mental focus does not depend solely on the students' conditions, academic performance, the quality and teaching methods of teachers; but also, the physical environment of schools and the interior design of classrooms can have a significant impact on this importance. The presence of classroom window as one of the classroom physical variables, not only does not lead to the student's distraction, but also, via creating views toward outside natural elements, conscious placement, suitable dimensions can be a really important factor in restoration of the students’ mental focus.

کلیدواژه‌ها [English]

• Visual permeability
• Mental focus restoration
• Window
• Educational spaces

COPYRIGHTS 
©2021 The author(s). This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution (CC BY 4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, as long as the original authors and source are cited. No permission is required from the authors or the publishers.