یادگیری الکترونیکی
مهدیه فرازکیش؛ غلامعلی منتظر
چکیده
پیشینه و اهداف: نسلکنونی یادگیرندگان دانشگاهی به دلیل سهولت ظاهری کاربری و آشنایی با فنّاوریهای شبکهای، به عنوان «بومیان دیجیتال» قلمداد میشوند؛ با این حال ابهاماتی در خصوص میزان آمادگی دانشجویان برای تحصیل در محیط یادگیری الکترونیکی وجود دارد. به ویژه بیانگیزگی دانشجویان ایرانی نسبت به آموزشهای الکترونیکی به رغم ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: نسلکنونی یادگیرندگان دانشگاهی به دلیل سهولت ظاهری کاربری و آشنایی با فنّاوریهای شبکهای، به عنوان «بومیان دیجیتال» قلمداد میشوند؛ با این حال ابهاماتی در خصوص میزان آمادگی دانشجویان برای تحصیل در محیط یادگیری الکترونیکی وجود دارد. به ویژه بیانگیزگی دانشجویان ایرانی نسبت به آموزشهای الکترونیکی به رغم سرمایهگذاریهای زیرساختی بسیار طی دو دهة گذشته، چالش بزرگی است که اخیراً توجه برنامهریزان آموزش عالی کشور را نسبت به سطح آمادگی دانشجویان برای یادگیری الکترونیکی به خصوص از منظر ادراکی، جلب نموده است. هدف اصلی از این پژوهش بررسی سطح آمادگی ادراکی دانشجویان دانشگاههای کشور برای یادگیری الکترونیکی است. بنابراین در مطالعة حاضر بررسی وضعیت فعلی آمادگی ادراکی دانشجویان دانشگاههای ایران برای حضور در محیط یادگیری الکترونیکی فراتر از پیشفرض «وجود» یا «فقدان» این آمادگی، بهگونهای است که میزان آمادگی واقعی آنها در تعدادی از دانشگاههای مهم کشور تعیین شود.روشها: این پژوهش از منظر فلسفی در پارادایم اثباتگرایی قرار میگیرد و از منطق استدلال قیاسی استفاده میشود. هدفگذاری کلان آن کاربردی است و از استراتژی پژوهش پیمایش برای گردآوری دادههای دست اول با بهکارگیری ابزار پرسشنامه استفاده شده است. دادههای پژوهش در بازه زمانی آوریل 2018 تا فوریه 2019 گردآوری شده است. علاوه بر این، از دو رویکرد مکمل در تدوین و وزندهی شاخصها و سنجههای ارزیابی آمادگی یادگیری الکترونیکی دانشجویان استفاده شده است: نخست استفاده از شاخصها و سنجههایی که در تحقیقات پیشین ساخته شده است و دیگر استفاده از نظر خبرگان موضوع در کشور. استفاده از دادههای سایر پژوهشها سبب میشود امکان مقایسة نتایج با یافتههای محققان دیگر پدیدار گردد و استفاده از نظر خبرگان سبب بومیسازی شاخصها و سنجهها با مقتضیات و بافت آموزش عالی کشور میشود. سنجههای ارزیابی آمادگی ادراکی دانشجویان ذیل چهار شاخص: «نگرشی»، «درک سودمندی»، «گرایشی» و «درک خودکارآمدی» تعیین و وزن هر یک از سنجهها محاسبه شده است. سپس بر اساس مدل حاصل، میزان آمادگی دانشجویان در تعدادی از دانشگاههای جامع و دانشگاههای تخصصی برآورد شده است.یافتهها:میانگین آمادگی ادراکی دانشجویان برای یادگیری الکترونیکی در 15 دانشگاه منتخب کشور مقدار 9/4 از 10 بهدست آمده است که نشان دهندۀ وضعیت در سطح «متوسط» آمادگی ادراکی دانشجویان است. نتایج حاصل نشان میدهد که در حدود 35 درصد سنجههای ارزیابی، آمادگی ادراکی دانشجویان کمتر از حد «متوسط» و میانگین آمادگی در همة معیارها در حد «متوسط» است. همچنین یافتههای پژوهش بیانگر آن است که با توجه به آمادگی ادراکی نسبی دانشجویان برای یادگیری الکترونیکی به ویژه در شاخصهای درک خودکارآمدی و نگرشی، دانشگاهها میباید دو فعالیت اصلی «تقویت بیش از پیش زمینههای خودکارآمدی دانشجویان از طریق یادگیری الکترونیکی» و «فراهم آوردن محیط مناسب برای یادگیری الکترونیکی دانشجویان» را در دستور کار خود قرار دهند.نتیجهگیری: با توجه به کاهش تعداد دانشجویان دورههای آموزش الکترونیکی در ایران، نتایج این مطالعه نشان میدهد که یکی از دلایل مهم عدم موفقیت نظامهای یادگیری الکترونیکی در دانشگاههای کشور میتواند عدم آمادگی ادراکی دانشجویان به ویژه از منظر شاخصهای «درک سودمندی یادگیری الکترونیکی» و «آمادگی گرایشی» دانشجویان باشد. سطح پایینتر از حد «متوسط» دانشجویان در شاخصهای آمادگی «گرایشی» و «درک سودمندی»، لزوم تمرکز بر موضوع آگاهیبخشی و آموزش دانشجویان در این حوزه را میطلبد. علاوه بر این با تکیه بر آمادگی نسبی دانشجویان در شاخصهای درک خودکارآمدی و نگرشی، دانشگاهها میباید دو فعالیت اصلی را در دستور کار خود قرار دهند: 1) تقویت بیش از پیش زمینههای خودکارآمدی دانشجویان از طریق یادگیری الکترونیکی، و 2) فراهم آوردن محیط مناسب برای یادگیری الکترونیکی دانشجویان.
یادگیری الکترونیکی
فاطمه زرّین؛ غلامعلی منتظر
چکیده
پیشینه و اهداف: یکی از ویژگیهایی که برای شخصیسازی محیط یادگیری الکترونیکی مورد استفاده قرار میگیرد، خودکارامدی است. این ویژگی به باور افراد نسبت به تواناییهای خود برای انجام تکالیف اشاره دارد. متخصصان براین باورند که خودکارامدی تحصیلی، یکی از عوامل مهمی است که تأثیر بهسزایی بر یادگیری مؤثر و پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: یکی از ویژگیهایی که برای شخصیسازی محیط یادگیری الکترونیکی مورد استفاده قرار میگیرد، خودکارامدی است. این ویژگی به باور افراد نسبت به تواناییهای خود برای انجام تکالیف اشاره دارد. متخصصان براین باورند که خودکارامدی تحصیلی، یکی از عوامل مهمی است که تأثیر بهسزایی بر یادگیری مؤثر و پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان دارد. تبیین مفهوم خودکارآمدی، با فعالیتهای آلبرت بندورا آغاز شد. براساس تعریف بندورا خودکارآمدی، باورها یا قضاوتهای فرد نسبت به تواناییهای خود در انجام وظایف و مسؤولیتهاست. این مفهوم به داشتن مهارت یا توانایی مربوط نمیشود، بلکه داشتن باور به توانایی انجام کار در موقعیتهای مختلف را بیان میکند. هدف از پژوهش حاضر طراحی و پیادهسازی سامانة آموزشیاری هوشمندی است که مدل یادگیرندة آن شامل ویژگیهای خودکارامدی تحصیلی و سبک یادگیری، دو ویژگی مؤثر در یادگیری است.روش ها: خودکارامدی تحصیلی بهصورت خودکار و با طراحی سامانة فازی براساس رفتارهای یادگیرنده و سبک یادگیری از طریق پرسشنامة فلدرـ سیلورمن که شامل 44 گویه است، شناسایی شدهاند. پس از شناسایی این ویژگیها، راهبردهای آموزشی متناسب با آنها ارائه و در سامانهای هوشمندی بهنام «پِرلِس» در محیطی واقعی پیادهسازی شده و اثرگذاری آن در بهبود عملکرد یادگیرندگان و رضایت آنان از سامانه مورد ارزیابی قرار گرفته است. جامعه مورد بررسی شامل 23 نفر با میانگین سنی 24.56 سال بوده است.یافتهها: ارزیابی محیط شخصیشده نشان میدهد که درنظرگرفتن ویژگیهای کاربردی در مدل یادگیرنده و ارائۀ درسپارها و توصیههای متناسب با این ویژگیها، به پیشرفت تحصیلی 75% از یادگیرندگان منجر شده و رضایت تحصیلی آنان را به دنبال داشته است. ضمن اینکه بررسیِ مدت زمان حضور یادگیرندگان در محیط شبکه قبل از استفاده از پِرلس و پس از آن تفاوت معناداری (سطح معنیداری=0/05) را نشان نمیدهد. نتایج بهدستآمده بیانگر آن است که سامانۀ جدید آموزشیاری، علاوهبر موفقیت تحصیلی یادگیرنده، افزایش تمایل یادگیرندگان را برای استفاده از سامانه بهدنبال داشته است.نتیجهگیری: هدف این پژوهش، شخصیسازی محیط یادگیری الکترونیکی بوده است. بدین منظور ویژگیهای خودکارامدی تحصیلی و سبک یادگیری که دو ویژگی مؤثر در یادگیری هستند، برای مدل کردن یادگیرندگان در محیط شبکهای انتخاب شدند. سبک یادگیری از طریق پرسشنامه بدست آمد و تلاش شد خودکارامدی تحصیلی بهطور غیرمستقیم و بااستفاده از رفتارهای یادگیرنده در محیط یادگیری الکترونیکی شناسایی شود. برای اینکار سامانة شناسندة خودکارآمدی (سامانة افسی) به کمک نظریۀ مجموعههای فازی طراحی شده و مورد ارزیابی قرار گرفت. مقایسة نتایج خروجی سامانۀ شناسنده با پرسشنامة خودکارامدی تحصیلی نشان میدهدکه دقت سامانه برابر با %88.2 است. این امر بیانگر آن است که رفتارهای یادگیرنده در محیط یادگیری الکترونیکی به میزان قابل قبولی میتواند نشاندهندۀ خودکارامدی تحصیلی وی باشد و میتوان این رفتارها را به عنوان مبنایی برای شناسایی خودکارامدی تحصیلی وی در نظرگرفت. پیشنهاد میشود درپژوهشهای آتی ویژگیهای دیگرِ مؤثر در آموزش همچون سبک شناختی، احساس، شخصیت بهمنظور ارائة محیط شخصیشده برای یادگیرندگان مورد توجه قرار گیرد.
آموزش الکترونیکی- مجازی
آیدا اسدی صومعه؛ غلامعلی منتظر
چکیده
چکیده:یادگیری الکترونیکی یکی از این راهکارهای تأمین آموزش عالی برای متقاضیان آن است که امروزه با توجه به افزایش تقاضا مورد توجه زیادی قرار گرفته است. با ظهور این رویکرد مراکز آموزشی نوینی به نام دانشگاه مجازی به وجود آمده است که مشابهی از نوع فیزیکی آن، در دنیای مجازی است. در این شیوه آموزشی، وبگاه اولین جبههای است که یادگیرندگان ...
بیشتر
چکیده:یادگیری الکترونیکی یکی از این راهکارهای تأمین آموزش عالی برای متقاضیان آن است که امروزه با توجه به افزایش تقاضا مورد توجه زیادی قرار گرفته است. با ظهور این رویکرد مراکز آموزشی نوینی به نام دانشگاه مجازی به وجود آمده است که مشابهی از نوع فیزیکی آن، در دنیای مجازی است. در این شیوه آموزشی، وبگاه اولین جبههای است که یادگیرندگان برای تعامل با سامانه آموزشی دانشگاه با آن مواجه میشوند و بنابراین میتواند تأثیر بهسزایی در جذب یا رویگردانی یادگیرندگان داشته باشد. بهبود کیفیت وبگاههای آموزشی براساس نیاز و معیارهای کاربران تأثیر زیادی در جذب دانشجویان و شخصی سازی خواهد داشت و ایده اصلی این پژوهش را شکل میدهد. بدین منظور، اقلام محتوایی وبگاههای دانشگاههای مجازی براساس خصیصههای ساختاری این وبگاهها رتبهبندی و الگویی برای آغاز آنها ارائه خواهد شد که این رتبهبندی خود یک مسأله تصمیمگیری است. تاپ سیس، یکی از مدلهای تصمیمگیری چندمعیاره است که به دلیل انعطافپذیری و سهولت کاربرد برای ارزیابی گزینهها در این پژوهش انتخاب شده است. برای این منظور ابتدا مفاهیم محتوا و ساختار وبگاهها بررسی و سپس فهرستی از اقلام محتوایی و خصیصههای کیفی وبگاههای دانشگاههای مجازی ارائه خواهد شد. سپس از مدل تاپ سیس برای رتبهبندی اقلام براساس خصیصههای کیفی استفاده و در نهایت الگویی برای تدوین ساختار این وبگاهها ارائه خواهد شد. الگوی حاصل توسط خبرگان یادگیری الکترونیکی و کاربران وبگاههای دانشگاههای الکترونیکی ارزیابی شد و در مجموع 6/98 درصد رضایت خبرگان را با توجه به همه معیارها جلب نمود. این الگو میتواند مبنایی برای طراحی وبگاههای آموزشی قرار گیرد.
آموزش الکترونیکی- مجازی
غلامعلی منتظر؛ سیدعلی موسوی
چکیده
در سال های اخیر توجه به کیفیت و گسترش آموزش های مهارتی به منظور تربیت سرمایه های انسانی خلّاق و ماهر رشدچشمگیری داشته است. در این مقاله با ارزیابی مدل های مختلف آمادگی الکترونیکی و با اتکا بر مطالعات تطبیقی و تحلیل اطلاعاتحاصل از مطالعات ملی، چارچوب مفهومی جامعی برای ارزیابی آمادگی مهارت آموزی الکترونیکی در کشور طراحی شده اس ت. بدینمنظور، ...
بیشتر
در سال های اخیر توجه به کیفیت و گسترش آموزش های مهارتی به منظور تربیت سرمایه های انسانی خلّاق و ماهر رشدچشمگیری داشته است. در این مقاله با ارزیابی مدل های مختلف آمادگی الکترونیکی و با اتکا بر مطالعات تطبیقی و تحلیل اطلاعاتحاصل از مطالعات ملی، چارچوب مفهومی جامعی برای ارزیابی آمادگی مهارت آموزی الکترونیکی در کشور طراحی شده اس ت. بدینمنظور، مدلی مبتنی بر اقتضائات بومی ایران طراحی شده و اجزای آن از طریق پرسشنامه به محک نظر حدود 60 تن از خبرگان ملیآمادگی » : گذاشته شده است. مدل مذکور برای ارزیابی آمادگی مهارت آموزی الکترونیکی در ایران ارائه شده که شامل سه بعد اصلیهمراه با پانزده شاخص است که مدل جامعی را برای « آمادگی نظارت، ارزیابی و هماهنگی » ،« آمادگی تمهیدات نرم » ،« زیرساخت سختارزیابی نظام آموزش مهارتی کشور ارائه می کند. مدل حاصل می تواند چارچوب مناسبی برای ارزیابی و اندازه گیری میزان توسعه یافتگیمهارت آموزی الکترونیکی در کشور باشد.
آموزش الکترونیکی- مجازی
نفیسه صابری؛ غلامعلی منتظر
چکیده
سامانههای آموزشیار هوشمند به عنوان محیطی شخصی شده و مبتنی بر توانمندی و ویژگیهای یادگیری در نظام آموزش الکترونیکی، محیطی پیچیده، پویا و همراه با عدم قطعیت است. پایش این محیط برای استخراج ویژگیها و مدلسازی دقیق یادگیرنده کاری زمانبر و سخت است. هدف از این مقاله، ارائه چارچوبی انعطافپذیر با بهرهگیری از قابلیتهای ...
بیشتر
سامانههای آموزشیار هوشمند به عنوان محیطی شخصی شده و مبتنی بر توانمندی و ویژگیهای یادگیری در نظام آموزش الکترونیکی، محیطی پیچیده، پویا و همراه با عدم قطعیت است. پایش این محیط برای استخراج ویژگیها و مدلسازی دقیق یادگیرنده کاری زمانبر و سخت است. هدف از این مقاله، ارائه چارچوبی انعطافپذیر با بهرهگیری از قابلیتهای کارگزار در پایش مستمر یادگیرنده و ارائه تعاملات زیر سیستمهای سامانه آموزشیار هوشمند به طور بهینه و به نمایندگی از آموزشگر است. در این تحقیق در مرحله اول از نظریه سبک یادگیری برای شناخت رویکردهای یادگیری یادگیرنده و از شبکه بیز برای کاهش عدم قطعیت این شناخت استفاده شده است. در مرحله بعد با تلفیق نتایج مرحله اول با توانمندیهای یادگیرنده (که از طریق نظریه پرسش- پاسخ حاصل شده است)، توصیههایی در سه دسته به یادگیرنده، یاددهنده و نیز طراح محیط آموزشی ارائه میشود. به همین دلیل معماری سامانه پیشنهادی در سه لایه ارائه شده که در لایه میانی آن چهار کارگزار وظیفه ایجاد مدل یادگیرنده و ارائه توصیههای شخصیشده مبتنی بر درس و ویژگیهای شخصی یادگیرنده را بر اساس پایش و به روز رسانی مدل یادگیرنده بر عهده دارند. پیاده سازی این سامانه در درس« زبان برنامهنویسی C++» از مجموعه دروس رشته مهندسی کامپیوتر روی 30 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی، نتایج رضایت بخشی را به همراه داشته؛ به طوری که میزان رضایت و موفقیت تحصیلی به دو برابر نسبت به قبل از بهکارگیری سامانه، بهبود یافته است.
فناوری آموزش- ارزشیابی و آزمون سازی
غلامعلی منتظر؛ بهناز داراب
چکیده
فنّاوری اطلاعات، به تعاملات علمی شکل دیگری بخشیده و بر چگونگی کسب و انتقال دانش در جامعه تأثیر زیادی داشته است. دانشگاهها و مراکز علمی به عنوان مراکز اصلی خلق و انتقال علم، به تدریج شکل دیگری را به خود خواهند گرفت. در این میان یکی از موضوعاتی که مدیران و مسئولان آموزش عالی باید به طور جدی به آن بیندیشند، ایجاد دانشگاه مجازی و تحقق ...
بیشتر
فنّاوری اطلاعات، به تعاملات علمی شکل دیگری بخشیده و بر چگونگی کسب و انتقال دانش در جامعه تأثیر زیادی داشته است. دانشگاهها و مراکز علمی به عنوان مراکز اصلی خلق و انتقال علم، به تدریج شکل دیگری را به خود خواهند گرفت. در این میان یکی از موضوعاتی که مدیران و مسئولان آموزش عالی باید به طور جدی به آن بیندیشند، ایجاد دانشگاه مجازی و تحقق یادگیری الکترونیکی در آن است. تحقق این امر مستلزم فراهم آمدن شرایطی از جنبههای مختلف است که از دید سیستمی، آمادگی الکترونیکی نامیده میشود. دانشگاه تربیت مدرس از جمله دانشگاههایی است که در طی چند سال گذشته تلاش کردهاست با تمهید امکانات سختافزاری و نرمافزاری چند رشته تحصیلی را در مقطع کارشناسی ارشد به روش آموزش الکترونیکی ارائه کند. در این مقاله تلاش شدهاست با اتکا بر مطالعات تطبیقی و نظر خبرگان ملّی مدل مناسبی برای ارزیابی آمادگی یادگیری الکترونیکی ارائه شود. این مدل شامل وجوه مختلفی شامل آمادگی سیاست آموزشی، آمادگی مدیریت، آمادگی استاندارد، آمادگی محتوا، آمادگی قوانین، آمادگی مالی، آمادگی منابع انسانی، آمادگی فرهنگ، آمادگی امنیت، آمادگی سخت افزار، آمادگی شبکه و آمادگی پشتیبانی است. با بهکارگیری این مدل تحلیل کاملی از آمادگی یادگیری الکترونیکی دانشگاه تربیت مدرس ارائه خواهد شد. شایان ذکر این که مدل کاربردی در این تحقیق براساس ویژگیها و مقتضیات بومی کشور و به طور کلّی و عمومی تدوین شده است و قابلیت کاربرد در ارزیابی آمادگی یادگیری الکترونیکی در سایر دانشگاهها را نیز داراست.