نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
گروه تکنولوژی آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
پیشینه و اهداف: آموزش مفاهیم انتزاعی شیمی به دانشآموزان با آسیب شنوایی یکی از چالشهای اساسی نظام آموزشی است. توانایی چرخش ذهنی، بهعنوان مؤلفه اصلی تفکر فضایی، نقش محوری در درک مفاهیم شیمی دارد و پژوهشها نشان میدهند که رویکرد یادگیری تلفیقی میتواند به بهبود یادگیری در دانشآموزان با نیازهای ویژه کمک کند. در یادگیری تلفیقی، دانشآموزان با نیازهای آموزشی ویژه همزمان از منافع یادگیری برخط و آموزش حضوری بهرهمند میشوند و میتوانند بهطور مستقل و با سرعت خودشان کار کنند. همچنین، این رویکرد به معلمان امکان میدهد با انعطافپذیری بیشتری عمل کنند و زمان بیشتری را به تعامل فردی با دانشآموزان اختصاص دهند. با توجه به کمبود مطالعات جامع در این زمینه، هدف این پژوهش بررسی نظاممند مطالعات انجام شده درباره تأثیر برنامههای آموزشی مبتنی بر یادگیری تلفیقی بر توانایی چرخش ذهنی دانشآموزان با آسیب شنوایی در درک مفاهیم شیمی است.
روشها: این مطالعه یک پژوهش مروری نظاممند است که با پیروی از دستورالعمل پریسما انجام شد. جستجوی مقالات در پنج پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس، وب آو ساینس، پابمد، اریک و گوگل اسکالر در بازه زمانی ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۵ صورت گرفت. معیارهای ورود شامل مقالات پژوهشی مرتبط با آموزش شیمی به دانشآموزان با آسیب شنوایی، استفاده از رویکرد یادگیری تلفیقی یا فناوریهای کمکی و بررسی تأثیر مداخله بر یادگیری یا چرخش ذهنی بود. از مجموع ۱۷۲ مقاله یافت شده، پس از حذف موارد تکراری و بررسی عنوان و چکیده، ۳۷ مقاله برای بررسی متن کامل انتخاب شدند و درنهایت ۱۱ مقاله که معیارهای ورود را داشتند وارد مطالعه شدند. برای ارزیابی کیفیت مقالات از چکلیست بتن و همکاران (۲۰۱۴) استفاده شد. دادههای مربوط به روش مداخله، نوع فناوری مورد استفاده و نتایج از مقالات استخراج شدند؛ سپس با روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل شدند.
یافتهها: تحلیل محتوای کیفی مقالات چهار مؤلفه اصلی را آشکار کرد: چالشهای آموزشی (با سه زیرمؤلفه: دشواری درک مفاهیم انتزاعی، محدودیت در ارتباط و کمبود منابع آموزشی مناسب و فراوانی کل 18 مورد)، مزایای فناوری (با سه زیرمؤلفه: بهبود دسترسی به محتوا، افزایش تعامل و مشارکت و امکان تکرار و تمرین با فراوانی کل 21 مورد)، ملاحظات طراحی آموزشی (با سه زیرمؤلفه: استفاده از عناصر بصری، سادهسازی زبان و ارائه بازخورد فوری با فراوانی کل 22 مورد) و نیازهای آموزشی (با سه زیرمؤلفه: آموزش معلمان، تولید محتوای تخصصی و بهبود زیرساختها با فراوانی کل 20 مورد). نتایج نشان داد که رویکرد یادگیری تلفیقی از طریق چهار سازوکار اصلی به بهبود یادگیری کمک میکند: ایجاد محیط یادگیری چندحسی، امکان تعامل عمیق با محتوا، ارائه بازخورد فوری و شخصیسازی مسیر یادگیری. فناوریهای مؤثر شناساییشده شامل نرمافزارهای شبیهسازی مولکولی، محیطهای واقعیت مجازی، ابزارهای تجسم سهبعدی و رویکردهای جدید بازیمحور مانند بازی با بلوکها و روشهای بازیوارسازی بودند.
نتیجهگیری: نتایج این مطالعه نشان میدهد که موفقیت در آموزش شیمی به دانشآموزان با آسیب شنوایی نیازمند رویکردی سیستماتیک و چندوجهی است که در آن فناوریهای نوین به شکل هوشمندانه با روشهای سنتی تلفیق شوند. برای پیادهسازی موفق این رویکرد، سرمایهگذاری در سه حوزه ضروری است: توسعه زیرساختهای فناوری، تولید محتوای آموزشی تخصصی و آموزش مداوم معلمان. پیشرفتهای اخیر در حوزه هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و رویکردهای بازیمحور فرصتهای جدیدی را برای بهبود آموزش فراهم کردهاند؛ اما پیادهسازی موفق آنها نیازمند توجه به مسائل دسترسی، هزینه و عدالت آموزشی است. محدودیتهای اصلی پژوهش شامل تعداد اندک مطالعات با کیفیت بالا، محدودیت حجم نمونه در برخی مطالعات و تمرکز جغرافیایی پژوهشها در کشورهای خاص بود. پیشنهاد میشود مطالعات آینده به بررسی تأثیر بلندمدت مداخلات آموزشی، نقش عوامل فردی و محیطی در موفقیت برنامهها و تحلیل اثربخشی هزینه مداخلات مختلف بپردازند.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Impact of a Blended Learning-Based Educational Program on Mental Rotation of Students with Hearing Impairment in Chemistry Concepts
نویسندگان [English]
- F. Farzin
- E. Zaraii Zavaraki
- Z. Jamebozorg
- M. Vahedi
Department of Instructional Technology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Background and Objectives: Teaching abstract chemistry concepts to students with hearing impairments is one of the fundamental challenges of the educational system. Mental rotation ability, as a core component of spatial thinking, plays a central role in understanding chemistry concepts, and research shows that the blended learning approach can help improve learning in students with special needs. In blended learning, students with special educational needs simultaneously benefit from online learning and in-person instruction and can work independently at their own pace. Additionally, this approach allows teachers to act with greater flexibility and dedicate more time to individual interaction with students. Given the lack of comprehensive studies in this field, this research aims to systematically review studies conducted on the impact of blended learning-based educational programs on the mental rotation ability of students with hearing impairments in understanding chemistry concepts.
Methods: This research is a systematic review study conducted following the PRISMA guidelines. Article searches were performed in five databases – Scopus, Web of Science, PubMed, ERIC, and Google Scholar – for the period from 2014 to 2025. Inclusion criteria included original research articles related to chemistry education for students with hearing impairments, use of blended learning approach or assistive technologies, and examination of the intervention’s impact on learning or mental rotation. From 172 articles found, after removing duplicates and reviewing titles and abstracts, 37 articles were selected for full-text review, and finally, 11 articles meeting the inclusion criteria were included in the study. The Betten et al., 2014 checklist was used to assess article quality. Data regarding intervention methods, type of technology used, and results were extracted from the articles and analyzed using qualitative content analysis.
Findings: Qualitative content analysis of the articles revealed four main themes: Educational Challenges (with three sub-themes: difficulty understanding abstract concepts, communication limitations, and lack of appropriate educational resources, with a total frequency of 18 cases), Technology Benefits (with three sub-themes: improved content accessibility, increased interaction and participation, and opportunity for repetition and practice, with a total frequency of 21 cases), Instructional Design Considerations (with three sub-themes: use of visual elements, language simplification, and immediate feedback provision, with a total frequency of 22 cases), and Educational Needs (with three sub-themes: teacher training, specialized content production, and infrastructure improvement, with a total frequency of 20 cases). Results showed that the blended learning approach helps improve learning through four main mechanisms: creating a multi-sensory learning environment, enabling deep content interaction, providing immediate feedback, and personalizing the learning path. Identified effective technologies included molecular simulation software, virtual reality environments, 3D visualization tools, and new game-based approaches such as block-based games and gamification methods.
Conclusion: The results of this study indicate that success in teaching chemistry to students with hearing impairments requires a systematic and multifaceted approach in which new technologies are intelligently integrated with traditional methods. For successful implementation of this approach, investment in three areas is essential: development of technological infrastructure, production of specialized educational content, and continuous teacher training. Recent advances in artificial intelligence, virtual reality, and game-based approaches have created new opportunities for improving education, but their successful implementation requires attention to issues of accessibility, cost, and educational equity. The main limitations of the research included the small number of high-quality studies, limited sample size in some studies, and the geographic concentration of research in specific countries. It is suggested that future studies examine the long-term impact of educational interventions, the role of individual and environmental factors in the success of programs, and analyze the cost-effectiveness of different interventions.
کلیدواژهها [English]
- Blended Learning
- Mental Rotation
- Students with Hearing Impairments
- Chemistry Education
- Assistive Technologies
)
ارسال نظر در مورد این مقاله