نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیدباقر حسینی ¹
• سعید نوروزیان ملکی ²

¹ دانشکده معماری ،دانشگاه علم و صنعت ایران،تهران،ایران

² دانشکده معماری،دانشگاه علم و صنعت ایران،تهران،ایران

چکیده

بخش بزرگی از افراد تشکیل­دهندة جامعه (سالمندان، ناتوانان جسمی– حرکتی، کودکان و نظایر آن) در فضاهای شهری با     محدودیّت­های حرکتی مواجه هستند؛ امّا محدودیت حاصل از ناتوانی، نباید مانع دسترسی افراد به فضاهای شهری شود و آنها باید بتوانند با حداکثر استقلال ممکن و فارغ از محدودیت­ها، همانند افراد عادی جامعه، در محیط شهری فعّالیت نمایند. در این نوشتار، اصول و مبانی طراحی فراگیر در محیط­های بلافصل فضاهای مسکونی ارائه می­شود. ضرورت این امر از آنجا ناشی می­شود که طراحی فراگیر برای افراد جامعه، نمود تأمین عدالت و ایمنی اجتماعی در دسترسی­ها است که علاوه بر ایجاد امنیّت جانی و بهداشتی، اثرات روانی   فوق­العاده­ای به همراه خواهد داشت. تحقیق حاضر با این فرض پیش رفت که اگر دسترسی به فضاهادر سطوحمختلف تأمین شود، آنگاه مشارکتواحساسآرامششهروندان افزایش می­یابد. به منظور آزمون این فرضیه، ابتدا بر اساس تکنیک تحلیل محتوا، اصول کلی طراحی فراگیر تعریف و تبیین شد و سپس برای بررسی وضع موجود دسترسی­ها در محیط مسکونی، روش تحقیق میدانی مورد استفاده قرار گرفت. در این بررسی میدانی، مشکلات، محدودیت­ها و خواسته­های افراد از طریق برداشت­های محلی و مشاهده وضع موجود، شناسایی شدند و با شیوة نمونه­گیری خوشه­ای، پرسشنامه­هایی در بین 74 نفر از ساکنان محلّة نارمک شهر تهران توزیع شد. در این پژوهش، سعی شد طیف متنوعی از افراد ساکن در محلّه، مورد پیمایش قرار گیرد. طیفیکه علاوه بر افراد عادی،افرادباتوانایی حرکتیمحدود یافاقداینتوانایی،معلولینحسی (نابینایان، کم­بینایان،ناشنوایان وکمشنوایان)وافرادیبا معلولیت­های دیگر را نیزدربر می­گیرد. یافته­ها نشان داد که 14% از آنها معلولیت جسمی - حرکتی داشتند، 5% از نظر بینایی مشکل داشتند، 4% دچار مشکل شنوایی بودند و 6% به معلولیت­های دیگر مبتلا بودند. پس از انجام مطالعات میدانی، با توجه به محدودیات جسمی - حرکتی افراد، به بررسی و تحلیل خصوصیات کالبدی فضاهای محلّه پرداخته شد. تحلیل یافته­ها، مشکلات و نارسایی­های عمدة دسترسی­ها از قبیل فقدان ایمنی و راحتی که به کاهش فعالیت­های اجتماعی و فیزیکی منجر می­شود را نشان داد. سرانجام در این پژوهش، بر اساس نتایج حاصل، راه­حل­هایی برای طراحی فراگیر از قبیل مشارکت و حضور، پاسخگویی به نیازها، حرکت آزاد و مستقل برای همة افراد در محیط­های مسکونی، ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها

• دسترسی
• طراحی فراگیر
• محیط مسکونی محدودیت جسمی-حرکتی

موضوعات

• معماری

عنوان مقاله [English]

The role of accessibility in the level of participation and presence of citizens in residential areas

نویسندگان [English]

• S.B. Hosseini ¹
• S. Norouzian Maleki ²

¹ Architecture Faculty ,Iran University of Science and Technology ,Tehran,Iran

² Faculty of Architecture, Iran University of Science and Technology,Tehran,Iran

چکیده [English]

A large proportion of people in the community (the elderly, the physically disabled, children, etc.) face mobility limitations in urban spaces; However, the limitations of disability should not prevent people from accessing urban spaces, and they should be able to operate in an urban environment with the maximum possible independence and without restrictions, like ordinary people in society. In this paper, the principles and foundations of inclusive design in immediate environments of residential spaces are presented. This is due to the fact that inclusive design for people in the community is a manifestation of justice and social security in access, which in addition to providing life and health security, will have extraordinary psychological effects. The present study proceeded with the assumption that if access to space is provided at different levels, then the participation and sensitivity of citizens will increase. In order to test this hypothesis, first, based on the content analysis technique, the general principles of inclusive design were defined and explained, and then the field research method was used to examine the status of accesses in the residential environment. In this field study, the problems, limitations and demands of individuals through local perceptions and observation of the current situation were identified and questionnaires were distributed among 74 residents of Narmak neighborhood of Tehran. In this study, a variety of people living in the neighborhood were examined. In addition to normal people, people with disabilities move around or lack this ability, including the visually impaired (the blind, the visually impaired, the deaf, and the deaf) and people with other disabilities. The findings showed that 14% of them had physical-motor disabilities, 5% had vision problems, 4% had hearing problems and 6% had other disabilities. After conducting field studies, due to the physical-motor limitations of individuals, the physical characteristics of the neighborhood spaces were analyzed. Analysis of findings, problems and major inadequacies of access such as lack of safety and comfort that leads to a decrease in social and physical activity showed. Finally, in this study, based on the results, solutions for inclusive design such as participation and presence, meeting needs, free and independent movement for all people in residential environments were presented.

کلیدواژه‌ها [English]

• access
• inclusive design
• residential environment Physical-motor limitations