رویکردهای نوین آموزشی
مهناز طالبی؛ میرسعید موسوی؛ کامبیز پوشنه
چکیده
پیشینه و اهداف: خلاقیت یا آفرینندگی موضوعی بحثبرانگیز در حوزههای مختلف علمی، بهویژه علوم تربیتی و روانشناسی می باشد. اگر طراحی را به منزلهی آفرینش ابتکاری اشکال ممکن از پیش تعیینشده، برای دستیابی به اهداف مختلف انسانی، درنظربگیریم، در این فرایند خلاقیت به عنوان مفهومی چندسطحی، خود ناظر بر فرایندی است که اگرچه در ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: خلاقیت یا آفرینندگی موضوعی بحثبرانگیز در حوزههای مختلف علمی، بهویژه علوم تربیتی و روانشناسی می باشد. اگر طراحی را به منزلهی آفرینش ابتکاری اشکال ممکن از پیش تعیینشده، برای دستیابی به اهداف مختلف انسانی، درنظربگیریم، در این فرایند خلاقیت به عنوان مفهومی چندسطحی، خود ناظر بر فرایندی است که اگرچه در ذهن انسانها شکل می گیرد، اما در الگو ها، شیوه ها و طرح های معماری نیز نمود عینی پیدا می کند. در دهه های اخیر بررسی مفهوم خلاقیت، چگونگی عملکرد آن، میزان تاثیرگذاری بر یادگیری و شیوه های آموزش دهی آن، از اهمیت بسیاری برخوردار شده است. هدف از این پژوهش ارزیابی سطوح خلاقیت پایه و تغییر یافته واحد درسی طراحی معماری 3 در میان دانشجویان کارشناسی معماری بر اساس چهار مولفه ی اصلی آزمون تفکر خلاق تورنس (سیالیت، انعطافپذیری، ابتکار و بسط) و تکنیک اسکمپر است.روش‌ها: داده های مورد نیاز این پژوهش، با استفاده از روش پژوهش آزمایشی، در قالب طرح پیشآزمون و پسآزمون، از طریق دو شیوه ی پرسشنامه تستی تورنس و اسکیس ترسیمی، در بین دانشجویان معماری دانشگاه آزاد اردبیل در نیمسال دوم سال تحصیلی 2017 -2018 جمع آوری گردیده است. نمونه پژوهش 40 دانشجو را شامل میشود که در دو گروه با اساتید مجزا دستهبندی شدهاند. در گام اول با استفاده از پیشآزمون، سطح خلاقیت دانشجویان در هر چهار بعد مورد سنجش قرار گرفت. سپس جهت تعیین خلاقیت تغییریافته، گروه اول با آموزش رایج مصوب آموزش عالی و گروه دوم با مداخله آزمایشی - از طریق اجرای برنامه آموزش خلاقیت محور (آموزش تکنیک یورش فکری)، در طی 6 جلسه و انجام تمرین های مربوطه، مورد آموزش و ارزیابی قرار گرفتند. در گام دوم با استفاده از تکنیک اسکمپر، آزمون اسکیس ترسیمی از هر دو گروه اخذ شد.یافته‌ها: دادههای آماری با دو روش واریانس چندمتغییری و یکراهه در SPSS تحلیل شدهاست. نتایج حاصل از اجرای روش آزمایشی نشاندهنده آن است که تفاوت معنیداری بین گروه آزمایشی و گروه کنترل (شیوه ی آموزشی رایج و مصوب شده) در سطوح مولفههای تفکر خلاق تورنس وجود دارد و از بین چهار مؤلفه تفکر خلاق تورنس، در هردو آزمون تستی و طراحی ، بعد سیالیت بیش از سایر مؤلفه ها توسط تکنیک های آموزش خلاقیت بهبود یافته است. در واقع میتوان چنین استنباط نمود که دانشجویان بعد از یادگیری تکنیکهای خلاقیت در مرحله پسآزمون توانستند تعداد ایدههای بیشتری را مرتبط با موضوع طراحی ترسیم نمایند که نشان از افزایش سطح سیالی خلاقیت این گروه بود. هم چنین بر مبنای تحلیل دادهها، بعد ابتکار، نسبت به سایر مولفه ها در سطح پایین تر قرار گرفته است.نتیجه‌گیری: درحالیکه آموزش مبتنی بر خلاقیت، مهارتهای طراحی معماری را افزایش میدهد و بر مؤلفههای خلاقیت (سیالیت، انعطافپذیری، ابتکار و بسط) تأثیر میگذارد، شیوه فعلی آموزش میتواند اصالت دانش آموزان را تضعیف کرده و روند طراحی را به تقلید سوق دهد. افزون بر این، در بعد ابتکار به علت تاثیرپذیری آن از عواملی مانند زمان و مکان، تجربه دانشجوها، تمرین کافی و تعامل گروهی، در نظر داشتن هریک از این مولفه‌ها در تکنیکهای ارزیابی پیشنهاد میشود.
