رویکردهای نوین آموزشی
سمیرا میرزایی؛ اعظم انارکی فیروز؛ رسول عبداله میرزائی
چکیده
پیشینه و اهداف: شیمی در تمدن آدمی نقش بنیادی دارد و جایگاه آن در اقتصاد، سیاست و زندگی روز به روز پررنگ‌تر می‌شود و طیف وسیعی از محصولات شیمیایی از جمله مواد دارویی، رنگ‌ها، کودها و ... را پوشش می‌دهد. با این حال، آسیب‌های زیست محیطی ناشی از آن، از نگرانی‌های عمده بشری است. امروزه بسیاری از ما گام‌هایی را برای کاهش اثرات زیست محیطی ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: شیمی در تمدن آدمی نقش بنیادی دارد و جایگاه آن در اقتصاد، سیاست و زندگی روز به روز پررنگ‌تر می‌شود و طیف وسیعی از محصولات شیمیایی از جمله مواد دارویی، رنگ‌ها، کودها و ... را پوشش می‌دهد. با این حال، آسیب‌های زیست محیطی ناشی از آن، از نگرانی‌های عمده بشری است. امروزه بسیاری از ما گام‌هایی را برای کاهش اثرات زیست محیطی برمی‌داریم، برای مثال در برنامه‌های مربوط به بازیافت مواد شیمیایی شرکت کرده و از لامپ‌هایکم‌مصرفاستفاده می‌کنیم؛ فرآورده‌های محلی می‌خریم و شاید خودروهای دوگانه سوز(هیبریدی) می‌رانیم. اما چه می‌شد اگر «به‌طریقی می‌توانستیم از ایجاد آلودگی از همان آغاز جلوگیری کنیم». از این‌رو، با نگرش جدیدی به نام شیمی سبز، شیمی‌دان‌ها به مرحله جدیدی از فعالیت‌های پژوهشی برای ابداع واکنش‌های سبز و استفاده از آن‌ها به جای روشهای قدیمی سوق داده می‌شوند، تا با حذف مواد سمی ناشی از فرایندهای شیمیایی به سلامت بشر و جامعه کمک کنند. هدف از انجام این پژوهش، آموزش شیمی سبز مبتنی بر برنامه درسی آزمایشگاه شیمی عمومی1 طراحی شده با این اصول و بررسی تاثیر فعالیت عملی بر میزانیادگیری و نگرش دانشجومعلمان نسبت به اصول شیمی سبز می‌باشد.روش ها: دوره آموزشی شامل دو آزمایش در آزمایشگاه شیمی عمومی 1 بر مبنای اصول شیمی سبز می‌باشد. این آزمایش‌ها عبارتند از تعیین رابطه جرمی مولی در یک واکنش شیمیایی و تعیین میزان آسکوربیک اسید موجود در قرص ویتامین C. روش پژوهش از نوع کاربردی، آزمایشی و نیمه تجربی بوده و ابزارهای مورد استفاده، آزمون‌های محقق ساخته درحیطه یادگیری و آزمون نگرش سنج شیمی سبز بوده است. نمونه پژوهش، شامل گروه آزمون (30 نفر) وکنترل (30 نفر) ازدانشجومعلمان رشته شیمی در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی تهران در سال تحصیلی 97-96 می‌باشد که بصورت تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب شدند.یافته‌ها: تجزیه تحلیل داده‌ها با استفاده از روشهای آمار توصیفی و استنباطی و با کمک نرم افزار SPSS انجام گرفته و نتایج بدست آمده بیانگر آن است که از بین 12 اصول شیمی سبز، فراگیران اهداف مربوط به اصول 1 تا 4 و 7 تا12 رایادگرفته و مورد توجه‌شان قرارگرفته است، همچنین اجرای برنامه درسی مرتبط با اصول شیمی سبز علاوه بر یادگیری بر روی نگرش دانشجومعلمان شیمی نیز تاثیر مثبتی داشته است.نتیجه‌گیری: یافته‌های حاصل از پژوهش نشان می دهد آموزش اصول شیمی سبز می تواند براساس رویکرد فعالیت محور در برنامه درسی شیمی همانند بیشتر کشور‌های توسعه یافته انجام گیرد. آموزش دانشجومعلمان می تواند منجر به آن شود که انان نگرش مثبت خود را به شیمی سبز را توسعه داده وانگیزه و رغبت بیشتری را برای مطالعه شیمی بر اساس اصول شیمی سبز داشته و این نگرش را به دانش آموزان خود نیزدر فرایند تدریس انتقال نمایند. همچنین در طراحی برنامه درسی بایستی توجه داشت که در توالی انجام فعالیت های عملی به گونه ای عمل نمود که تمامی اصول شیمی سبز را در بر بگیرد تا آموزش مبتنی بر آن بتواند همه اصول شیمی سبز را به فراگیران یا داده و نگرش مثبت را در انان ارتقا دهد.
