فناوری آموزش- دوره متوسطه
ابراهیم ریحانی؛ زهرا شریفی
چکیده
پیشینه و اهداف: یکی از مفاهیم مهم در ریاضیات که درک آن از سوی دانش‌آموزان همواره با مشکلاتی همراه بوده است، مفهوم حد است. به دلیل ارتباط این مفهوم به بسیاری از مفاهیم دیگر از جمله بی‌نهایت بزرگ و بی‌نهایت کوچک ، پیوستگی، مشتق و انتگرال، درک و فهم صحیح آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و همین امر سبب شده است آموزش و یاددهی آن از سوی آموزشگران ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: یکی از مفاهیم مهم در ریاضیات که درک آن از سوی دانش‌آموزان همواره با مشکلاتی همراه بوده است، مفهوم حد است. به دلیل ارتباط این مفهوم به بسیاری از مفاهیم دیگر از جمله بی‌نهایت بزرگ و بی‌نهایت کوچک ، پیوستگی، مشتق و انتگرال، درک و فهم صحیح آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و همین امر سبب شده است آموزش و یاددهی آن از سوی آموزشگران ریاضی مورد توجه قرار گیرد. گرچه این مفهوم بارها در تحقیقات آموزشی از سوی محققان مورد بررسی قرار گرفته است ولی هنوز هم مشکلات در زمینه درک آن توسط دانش‌آموزان به قوّت خود باقی است. برای شناسایی مشکلات به وجود آمده در زمینة درک مفاهیم از جمله مفهوم حد، روش‌های متعددی وجود دارد. از جمله این روش‌ها، بررسی چگونگی تشکیل مفهوم و ساختارهایی است که دانش‌آموزان برای یادگیری مفاهیم در ذهن خود می‌سازند است. هدف از این مطالعه بررسی درک دانش‌آموزان سال سوم متوسطه رشته تجربی و ریاضی از مفهوم حد بر اساس نظریه APOS است. نظریه APOS یک نظریه یادگیری است که بیشتر در ریاضیات دانشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نظریه درک دانش‌آموزان از مفاهیم را در سطوح مختلف دسته‌بندی می‌کند و قادر است ساختارهای ذهنی که شخص به‌منظور درک مفهوم می‌سازد را مدل‌سازی کند. روش‌ها: این تحقیق یک تحقیق توصیفی است که به روش زمینه‌یابی انجام شده است. نمونه مورد مطالعه 234دانش‌آموز دختر سال سوم متوسطه شهرستان قرچک هستند که به روش تصادفی طبقه‌ای انتخاب شده‌اند. ابزار آزمون، پرسشنامه‌ای شامل 6 سؤال است که توسط مؤلفین مقاله طراحی شده است. پایایی آزمون با محاسبه آلفای کرونباخ به میزان 0.82 مورد تأیید است. یافته‌ها: نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که اکثر دانش‌آموزان درک درستی از مفهوم حد نداشته و مسائل حد را در صورتی درست حل می‌کنند که به یک روش روتین برای حل دسترسی داشته باشند. عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در پاسخ به سؤالات آزمون مخصوصاً گروه سوم تجربی این نکته را به‌خوبی مشخص می‌کند که ساخت‌وسازهای مفهوم حد در ذهن اکثر آن‌ها بسیار ناقص است. این ساختارهای ضعیف نه‌تنها بر درک آن‌ها از مفهوم حد تأثیر گذاشته است بلکه بر درک مفاهیم وابسته از جمله پیوستگی نیز مؤثر بوده است. نتیجه‌گیری: معلم زمانی که به معرفی مفهوم حد می‌پردازد با استفاده از زبان عامیانه و دادن ایدۀ اولیه، می‌تواند مانع ساخت طرح‌واره‌های درستی از مفهوم حد شود. چون نقش معلم در ساخت طرحی از مفهوم حد بسیار مهم است، اگر معلم با روشی نامناسب به آموزش بپردازد، ممکن است مانع جذب مفهوم حد توسط دانش‌آموز گردد. علت دیگر توقف رشد و توسعة مفهوم، ارزشیابی‌های مستمر در محیط‌های آموزشی است که نیاز به درک مفهومی مفاهیم را مهم جلوه نداده و محدود به روش‌های روتین برای دستیابی به نتایج بهتر هستند. به همین دلیلپرداختن به تحقیقاتی در زمینۀ تدریس و یادگیری هر مفهومی در ریاضی مانند مفهوم حد، می‌تواند منجر به ارائه راهکارهایی برای تدریس مؤثرتر شود.
