فناوری آموزش- دوره متوسطه
منیره مهری تکمه؛ محمد علی فریبرزی عراقی؛ ابراهیم ریحانی
چکیده
پیشینه و اهداف: هدف از این پژوهش، بررسی استفاده از مثال های ساخته پژوهشگر توسط نر مافزار جئوجبرا به عنوان یک ابزار آموزشی برای افزایش مهارت یادگیری و اثبات قضایای هندسی و سنجش نگرش دانش‌آموزان پایه یازدهم ریاضی نسبت به درس هندسه و ارائه مدلی کاربردی برای آموزش درس هندسه است.روش‌ها: این تحقیق از نوع شبه آزمایشی با یک گروه ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: هدف از این پژوهش، بررسی استفاده از مثال های ساخته پژوهشگر توسط نر مافزار جئوجبرا به عنوان یک ابزار آموزشی برای افزایش مهارت یادگیری و اثبات قضایای هندسی و سنجش نگرش دانش‌آموزان پایه یازدهم ریاضی نسبت به درس هندسه و ارائه مدلی کاربردی برای آموزش درس هندسه است.روش‌ها: این تحقیق از نوع شبه آزمایشی با یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل و استفاده از پیش آزمون و پس آزمون بوده و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه دانش آموزان دختر متوسطه دوم پایه یازدهم رشته ریاضی در ناحیه سه و چهار شهرستان اصفهان در سال تحصیلی 1400-1399 است. نمونه آماری شامل 120 دانش آموز، به صورت هدفمند و به روش نمونه در دسترس انتخاب شدند. در همه گروه ها پیش آزمونی از درس هندسه 1، همچنین آزمون هوش کتل مقیاس سه به طوریکسان برگزارشد. سپس برای سنجش نگرش دانش آموزان نسبت به درس هندسه، هم قبل و هم بعد از انجام پژوهش، پرسشنامه ساخته پژوهشگر با طیف پنج درجه‌ای مقیاس لیکرت، در اختیار تمام گروه‌ها قرار گرفت. جهت سنجش روایـی پرسشنامه، از نظرات مشاوران و دبیران مجرب آموزش و پرورش استفاده شد. مقدار ضریب آلفای کرونباخ برای سؤالات، 93/0 به دست آمد که نشان دهنده پایایی بسیار خوب پرسشنامه است. در ابتدا گروه آزمایش از طریق فضای مجازی، نحوه استفاده، ساخت اشکال ساده و اندازهگیری اجزای اشکال درجئوجبرا را دریافت کردند و اشکالاتشان در پنج جلسه یک ساعته، توسط نویسنده اول مقاله برطرف شد. پس از آن 9 مثال کاربردی ساخته پژوهشگر، مربوط به بخش های دایره و تبدیلات هندسه 2 در اختیار گروه آزمایش قرار گرفت که با بهره مندی از نظرات پنج تن از اساتید و معلمان با تجربه، اصلاح و جواب آنها با استفاده از نرم افزار جئوجبرا طراحی شده بود. دانش آموزان با استفاده از نرم‌افزار جئوجبرا به آنها پاسخ داده، رابطه بین اجزاء را حدس زده و در ادامه، درستی آن را تحقیق کردند. سپس با در اختیار داشتن جواب های درست، صورت اصلی قضایای مربوط را حدس زده و آنها را اثبات کردند. در این مدت، گروه‌های کنترل، مطالب همین قسمت ازکتاب را به روش معمول دریافت کردند در پایان این دوره از همه گروه ها پس آزمون، با سؤالات یکسان برگزار شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌های به دست آمده از بخش استنباطی نرم افزار SPSS 25 که شامل تحلیل مانکوا، آزمون کلموگروف اسمیرنوف، آزمون لون و آزمون ام باکس بود، استفاده شد.یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل مانکوا نشان می‌دهد که استفاده از مثال های ساخته شده توسط نرم‌افزار جئوجبرا نسبت به تدریس به روش سنتی، تأثیر معنی داری بر افزایش توانایی دانش آموزان در حدس و یادگیری قضایای هندسی دارد. علاوه بر این، پرسشنامه‌ای که در اختیار دانش آموزان قرار گرفت بیانگر آن است که آنها برای استفاده از جئوجبرا برای حل این مثال ها و حدس و اثبات قضایای مربوط به آنها ارزش قائل بوده و انگیزه بیشتری برای شرکت درکلاس هندسه دارند.نتیجه‌گیری: با توجه به تحقیق انجام شده می‌توان گفت که شیوه تدریس و اثبات یک قضیه هندسی با استفاده از مثال های ساخته شده توسط نرم‌افزار جئوجبرا، با ارتقاء میزان یادگیری، انگیزه دانش آموزان را افزایش داده و کلاس درس را برای آنها جذاب‌تر می‌کند. این روش، خلاقیت دانش آموزان را افزایش داده و باعث درگیری بیشتر آنها در فرایند یادگیری و فعالتر شدن آنها درکلاس درس شده و این مهارت ها باعث توانمند سازی دانش آموزان و تسهیل یادگیری درکلاس درس هندسه می‌شود. مشکلاتی برای انجام پژوهش به وجود آمد. از جمله مدیران بعضی مدارس، اجازه تدریس هندسه به روش مذکور را ندادند. بعضی از دبیران هندسه نیز خود، طرز کار با نرم افزار جئوجبرا را نمی دانستند. بسیار بجاست که دوره های ضمن خدمت در این زمینه برای معلمان ریاضی تشکیل شود تا دانش آموزان با اشتیاق بیشتری مطالب هندسه را بهتر یاد گیرند.
برنامه ریزی درسی
غلامعلی احمدی؛ هاله شیخ الاسلامی؛ علیرضا عصاره؛ ابراهیم ریحانی
چکیده
پیشینه و اهداف: نقش ریاضی در عرصه‌های مختلف علوم و فناوری و سودمندی آن در بهبود زندگی بشر، آنچنان موثر و بی‌بدیل بوده که مادر علوم نام گرفته است. ازاین‌رو توسعه و بهبود برنامه‌های درسی ریاضی همواره در دستور کار برنامه‌ریزان قرار داشته است. به‌گونه‌ای که این برنامه‌ها بتوانند بیش از پیش، زمینه‌ی رشد فرآیندی و مهارتی و نگرشی فراگیران ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: نقش ریاضی در عرصه‌های مختلف علوم و فناوری و سودمندی آن در بهبود زندگی بشر، آنچنان موثر و بی‌بدیل بوده که مادر علوم نام گرفته است. ازاین‌رو توسعه و بهبود برنامه‌های درسی ریاضی همواره در دستور کار برنامه‌ریزان قرار داشته است. به‌گونه‌ای که این برنامه‌ها بتوانند بیش از پیش، زمینه‌ی رشد فرآیندی و مهارتی و نگرشی فراگیران را در ریاضی فراهم آورده، موجب رشد و بالندگی قوه درک و استدلال منطقی آنان گردد.از این جهت دستیابی به اهداف آموزش ریاضی باید به روش‌های مختلف پایش شود. آزمونهای بین‌المللی نیزکه به همین منظور انجام می‌شوند، برای اندازهگیری سواد ریاضی دانش‌آموزان کشورهای شرکت‌کننده طراحی و اجرا می‌گردند و نشان‌دهنده‌ی حساسیت نظام‌های آموزشی نسبت به وضعیت عملکرد ریاضی دانش‌آموزان هستند. این مقاله به ارزشیابی برنامه درسی ریاضی دهم انسانی از دیدگاه دبیران این درس در شهر تهران می‌پردازد. این پژوهش بر اساس عناصر ده‌گانه برنامه درسی اکر و با تاکید بر رویکرد زمینه‌محور انجام شده است.روش ها: روش پژوهش توصیفی و از نوع پیمایش است. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بوده و روایی آن با روش اعتبار محتوا مورد تایید قرار گرفته است. برای سنجش پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شد که در این پژوهش برابر 0/910 بوده است. جامعه آماری این پژوهش دبیران ریاضی دهم انسانی دبیرستان‌های شهر تهران که درسال تحصیلی 95 -96 مشغول به تدریس بوده‌اند، می‌باشد. برای تعیین نمونه از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای استفاده شد. برای پاسخگویی به سوالات پژوهش از آزمون t تک نمونه‌ای استفاده شد.یافته‌ها: تفسیر نتایج یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که پاسخ به شش پرسش پژوهشی از دیدگاه دبیران منفی بوده است. یعنی در برنامه درسی ریاضیات دهم انسانی به عناصر برنامه درسی ریاضیات زمینه محور توجه نشده است.نتیجه گیری: پژوهش‌های ارزشیابی زمینه‌ساز ورود به عرصه تغییر و تحول برنامه‌های درسی محسوب می‌شوند. تغییر برنامه‌های درسی ریاضی به سمت‌وسوی رویکرد زمینه‌محور و پیوند ریاضیات مدرسه‌ای به زندگی روزمره و تجربیات دانش‌آموزان میتواند مفید بودن ریاضی را برای آنها عیان نماید. بدین وسیله علاقه و انگیزه یادگیری در فراگیران افزایش می‌یابد. بنابراین لازم و ضروری است که پژوهش‌های دیگری در بعد نظری برای تدوین مبانی نظری این رویکرد مطابق با فرهنگ کشور انجام پذیرد تا بتوان با استفاده از این مبانی اصول مستخرج شده را در طراحی برنامه درسی ریاضیات زمینه‌محور به‌کار گرفت. همچنین در بعد عملی با توجه به نتایج این پژوهش پیشنهاد می‌شود سازماندهی محتوای کتاب ریاضی دهم انسانی به گونه‌ای تغییر کند که مباحث کتاب با یک مسئله از زندگی روزمره دانش‌آموزان آغاز شود تا در طی حل این مسائل دانش‌آموزان مفاهیم ریاضی را خود بازآفرینی کنند. تغییر سازماندهی محتوا مستلزم در نظر گرفتن زمان مناسب
فناوری آموزش- دوره متوسطه
ابراهیم ریحانی؛ زهرا شریفی
چکیده
پیشینه و اهداف: یکی از مفاهیم مهم در ریاضیات که درک آن از سوی دانش‌آموزان همواره با مشکلاتی همراه بوده است، مفهوم حد است. به دلیل ارتباط این مفهوم به بسیاری از مفاهیم دیگر از جمله بی‌نهایت بزرگ و بی‌نهایت کوچک ، پیوستگی، مشتق و انتگرال، درک و فهم صحیح آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و همین امر سبب شده است آموزش و یاددهی آن از سوی آموزشگران ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: یکی از مفاهیم مهم در ریاضیات که درک آن از سوی دانش‌آموزان همواره با مشکلاتی همراه بوده است، مفهوم حد است. به دلیل ارتباط این مفهوم به بسیاری از مفاهیم دیگر از جمله بی‌نهایت بزرگ و بی‌نهایت کوچک ، پیوستگی، مشتق و انتگرال، درک و فهم صحیح آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و همین امر سبب شده است آموزش و یاددهی آن از سوی آموزشگران ریاضی مورد توجه قرار گیرد. گرچه این مفهوم بارها در تحقیقات آموزشی از سوی محققان مورد بررسی قرار گرفته است ولی هنوز هم مشکلات در زمینه درک آن توسط دانش‌آموزان به قوّت خود باقی است. برای شناسایی مشکلات به وجود آمده در زمینة درک مفاهیم از جمله مفهوم حد، روش‌های متعددی وجود دارد. از جمله این روش‌ها، بررسی چگونگی تشکیل مفهوم و ساختارهایی است که دانش‌آموزان برای یادگیری مفاهیم در ذهن خود می‌سازند است. هدف از این مطالعه بررسی درک دانش‌آموزان سال سوم متوسطه رشته تجربی و ریاضی از مفهوم حد بر اساس نظریه APOS است. نظریه APOS یک نظریه یادگیری است که بیشتر در ریاضیات دانشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نظریه درک دانش‌آموزان از مفاهیم را در سطوح مختلف دسته‌بندی می‌کند و قادر است ساختارهای ذهنی که شخص به‌منظور درک مفهوم می‌سازد را مدل‌سازی کند. روش‌ها: این تحقیق یک تحقیق توصیفی است که به روش زمینه‌یابی انجام شده است. نمونه مورد مطالعه 234دانش‌آموز دختر سال سوم متوسطه شهرستان قرچک هستند که به روش تصادفی طبقه‌ای انتخاب شده‌اند. ابزار آزمون، پرسشنامه‌ای شامل 6 سؤال است که توسط مؤلفین مقاله طراحی شده است. پایایی آزمون با محاسبه آلفای کرونباخ به میزان 0.82 مورد تأیید است. یافته‌ها: نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که اکثر دانش‌آموزان درک درستی از مفهوم حد نداشته و مسائل حد را در صورتی درست حل می‌کنند که به یک روش روتین برای حل دسترسی داشته باشند. عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در پاسخ به سؤالات آزمون مخصوصاً گروه سوم تجربی این نکته را به‌خوبی مشخص می‌کند که ساخت‌وسازهای مفهوم حد در ذهن اکثر آنها بسیار ناقص است. این ساختارهای ضعیف نه‌تنها بر درک آنها از مفهوم حد تأثیر گذاشته است بلکه بر درک مفاهیم وابسته از جمله پیوستگی نیز مؤثر بوده است. نتیجه‌گیری: معلم زمانی که به معرفی مفهوم حد می‌پردازد با استفاده از زبان عامیانه و دادن ایدۀ اولیه، میتواند مانع ساخت طرح‌واره‌های درستی از مفهوم حد شود. چون نقش معلم در ساخت طرحی از مفهوم حد بسیار مهم است، اگر معلم با روشی نامناسب به آموزش بپردازد، ممکن است مانع جذب مفهوم حد توسط دانش‌آموز گردد. علت دیگر توقف رشد و توسعة مفهوم، ارزشیابی‌های مستمر در محیط‌های آموزشی است که نیاز به درک مفهومی مفاهیم را مهم جلوه نداده و محدود به روش‌های روتین برای دستیابی به نتایج بهتر هستند. به همین دلیلپرداختن به تحقیقاتی در زمینۀ تدریس و یادگیری هر مفهومی در ریاضی مانند مفهوم حد، میتواند منجر به ارائه راهکارهایی برای تدریس مؤثرتر شود.
فناوری آموزش- آموزش عمومی
ابراهیم ریحانی؛ فاروق فتح‌الهی؛ فهیمه کلاهدوز
چکیده
استدلال و اثبات در آموزش ریاضیات در همة مقاطع تحصیلی از مدرسه تا دانشگاه از اهمیت خاصی برخوردار است و درک و فهم ریاضی بدون تأکید بر استدلال و اثبات تقریباً غیر ممکن است. در این مطالعه که به روش توصیفی از نوع زمینه‌یابی انجام گرفته است، هدف مقاله، بررسی درک و فهم دانشجویان از فرایند اثبات ریاضی می‌باشد. نمونة مورد مطالعه، 170 نفر از دانشجویان ...
بیشتر
استدلال و اثبات در آموزش ریاضیات در همة مقاطع تحصیلی از مدرسه تا دانشگاه از اهمیت خاصی برخوردار است و درک و فهم ریاضی بدون تأکید بر استدلال و اثبات تقریباً غیر ممکن است. در این مطالعه که به روش توصیفی از نوع زمینه‌یابی انجام گرفته است، هدف مقاله، بررسی درک و فهم دانشجویان از فرایند اثبات ریاضی می‌باشد. نمونة مورد مطالعه، 170 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ریاضی از چهار دانشگاه شهید رجایی، شهید بهشتی، امیر کبیر و علم و صنعت است که نمونة در دسترس محسوب می‌شود. ابزار اندازهگیری در پژوهش حاضر، پرسشنامه‌ای است که طراحی آن بر اساس تعمیمی از پرسشنامه روی[i] و همکاران[ii] انجام گرفته است. در این پرسشنامه قضیه‌ای همراه با اثباتش ارائه گردید و سپس از دانشجویان خواسته شد تا به سؤالاتی در مورد فرایند ساخت اثبات ریاضی، پاسخ دهند. مدلی که به منظور ارزیابی پاسخ دانشجویان به سؤالات پرسشنامه استفاده شده است بر اساس مدل مژیا راموس[iii] و همکاران[iv] می‌باشد که از دو جنبة موضعی و کلی اثبات تشکیل شده است. این مدل، هفت سطح مختلف از درک و فهم دانشجویان از فرایند اثبات ریاضی را بررسی می‌نماید. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که اکثر دانشجویان مورد مطالعه به جنبه‌های موضعی اثبات دست یافته‌اند. در واقع آنها توانسته‌اند رابطه‌ی بین مفاهیم و گزاره‌های موجود در یک اثبات را درک کنند و ارتباط بین چند گزارة خاص را نشان دهند، ولی درصد کمی از آنها ساختار کلی اثبات را درک نموده‌اند که به نظر می‌رسد عوامل متعددی از جمله عدم توجه دانشجویان به فرض قضیه، ناتوانی آنها در ارائه استدلال منطقی و سازماندهی منطقی گزاره‌های اثبات و از همه مهم‌تر، دانش ناکافی دانشجویان در برخی موارد میتواند از دلایل این ضعف باشد. [i] Roy [ii] Alcock& Inglis [iii] Mejia-Ramos [iv] Weber & Fuller & Rhoads & Samkoff
فناوری آموزش- دوره متوسطه
ابراهیم ریحانی؛ حمید مسگرانی؛ فاطمه فرمهر
چکیده
یاددهی و یادگیری هندسه در دوره متوسطه، به طور معمول با مشکلات زیادی همراه بوده است. پژوهش ها در حوزهی آموزش ریاضی نشان میدهند که استفاده از نرم افزارهای هندسهی پویا میتواند برخی از این مشکلات را کاهش دهد. تحقیق حاضر، با هدف بررسی تأثیر نرم افزارهای هندسهی پویا بر توانایی حدسیه سازی در حل مسائل هندسه، با شرکت 145 نفر از دانش ...
بیشتر
یاددهی و یادگیری هندسه در دوره متوسطه، به طور معمول با مشکلات زیادی همراه بوده است. پژوهش ها در حوزهی آموزش ریاضی نشان میدهند که استفاده از نرم افزارهای هندسهی پویا میتواند برخی از این مشکلات را کاهش دهد. تحقیق حاضر، با هدف بررسی تأثیر نرم افزارهای هندسهی پویا بر توانایی حدسیه سازی در حل مسائل هندسه، با شرکت 145 نفر از دانش آموزان سال اول و دوم دبیرستان و معلمان ریاضی اجرا گردید. این تحقیق، کیفی و به صورت مطالعهی موردی، بر پایهی مشاهدهی مستقیم، مصاحبهی بالینی، تحلیل نوارهای ویدئویی و فعالیت های ذخیره شده در نرم افزار صورت گرفته است. نتایج تجزیه و تحلیل داده های این تحقیق نشان می‌دهد که نرم افزار با فعال سازی طرحواره های مرتبط و مناسب تر، تشویق فرد به استفاده از راهبردهای حل مسئله، تأثیر مثبت در نحوهی کنترل فرایند حل و باورهای فرد، توانایی های حل مسئله به ویژه ساخت حدس های منطقی و خلاقانه را افزایش و توسعه می‌دهد.
