بررسی تأثیر ابعاد کالبدی و عاطفی مکان بر حس تعلق: مطالعۀ موردی دبیرستان‌های سنتی و مدرن بجنورد

ارغیانی, مصطفی; میرهاشمی, مهدی; مهوش, محمد

doi:10.22061/tej.2021.6813.2457

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه آموزشی معماری، دانشکدۀ هنر، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

https://doi.org/10.22061/tej.2021.6813.2457

چکیده

پیشینه و اهداف: یکی از مفاهیم مؤثر و مورد توجه طراحان در ارتباط انسان و محیط، حس تعلق است. در علم طراحی محیطی به‌رغم استفادۀ فراوان از این واژه، تعریف واحدی از این مفهوم و عناصر تشکیل دهندۀ آن ارائه نشده است. در این پژوهش، برای استفادۀ کاربردی از مفهوم حس تعلق در حوزۀ طراحی، ابتدا ابعاد و مؤلفه‌های این مفهوم متناسب با نیازهای حوزۀ طراحی تعریف شده و سپس تأثیر ابعاد کالبدی و عاطفیِ حس تعلق در الگوهای متفاوتی از مدارس سنجیده شده است تا نقش این مؤلفه‌ها در شکل‌‌گیری حس تعلق و نهایتاً کیفیت طراحی محیط‌های آموزشی روشن شود. هدف اولیۀ این پژوهش، ایجاد زمینۀ بهبود کیفی در فضاهای آموزشی به‌واسطۀ تقویت حس تعلق است و هدف ثانویه و تئوریک این پژوهش، تبیین مفهوم حس تعلق در چهارچوب طراحی محیطی است.
روش‌ها‌: بخش اول این پژوهش، از نوع بنیادی و بخش ثانویه آن به لحاظ هدف، کاربردی است که از نظر ماهیت، تحقیقی آمیخته را شکل می‌دهد. بخش اول، با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و با بررسی پیشینه نظری و فنی انجام شده است. بخش دوم، به‌صورت پیمایشی و مبتنی بر آمار استنباطی است. برای گردآوری داده‌ها، هم زمان از ابزارهای کتابخانه‌ای و پرسش‌نامه بهره گرفته شده است. ابزار بخش پیمایشی در این تحقیق، پرسش‌نامه‌ای محقق ساخته است که پس از چند مرحله بررسی روایی ـ کیفی، نسخۀ نهایی آن تأیید شده است. جامعۀ آماری این تحقیق را دانش‌آموزان دبیرستان‌های بجنورد تشکیل می‌دهند و نمونه‌ها به شیوۀ تصادفی انتخاب شده‌اند. سپس، مؤلفه‌های مؤثر بر حس تعلق، با تکیه بر شاخص‌های پرسش‌نامه، تجزیه، تحلیل و اولویت‌بندی شده است. در پرسش‌نامه‌های جمع‌آوری شده، دو الگوی مدرسۀ مدرن و سنتی در شهر بجنورد، در محیط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این راستا، از آزمون آماری همبستگی رگرسیون خطی برای بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته استفاده شده است. بر این اساس، 16 شاخص در قالب 3 بعد محیطی، فعالیتی و عاطفی– روانی مورد سنجش واقع شده است و میزان و شدت رابطه سنجیده شده است.
یافته‌ها: با توجه به نتایج به‌دست آمده « ابعاد محیطی» با ضریب بتا 243/0 و سطح معنی‌داری صفر، دارای بالاترین همبستگی با حس تعلق است. این یافته، نشان می‌دهد میزان حس تعلق، در بین متغیرهای پژوهش، بیشترین تأثیر را از ابعاد کالبدی و شاخص‌های مرتبط با آن می‌پذیرد و تغییرات این مؤلفه، نزدیک به یک چهارم از تغییرات متغیر مورد سنجش، یعنی حس تعلق را پیش بینی می‌کند. دومین مؤلفه مؤثر بر حس تعلق، با بتای 208/0 و سطح معنی‌داری 004/0 « ابعاد عاطفی - روانی» است. این یافته، مبینِ اهمیتِ ارتباطِ عاطفی با مکان است. همچنین، متغیر « ابعاد فعالیتی» با عدد بتای 206/0 و سطح معنی‌داری001/0 سومین مؤلفۀ مؤثر در تبیین حس تعلق و ارتقای آن در دبیرستان‌های مورد بررسی است.
نتیجه‌گیری: مؤلفه « ابعاد محیطی» که متأثر از ویژگی‌های کالبدی محیط است، تعیین‌کننده‌ترین عامل در تبیین حس تعلق است؛ زیرا، ابعاد محیطی منشأ ویژگی‌های اصلی محیط هستند. انسان به‌طور مستقیم با کالبد یک محیط در ارتباط است و سایر ادراکات انسان، پیامد تعامل اولیه با محیط کالبدی است. از این رو، لازم است به کیفیت محیط‌های آموزشی در چارچوب ساختار کالبدی آن پرداخته شود. همچنین، یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مدارس سنتی می‌توانند سطح بیشتری از تعلق را نسبت به محیط در افراد ایجاد نمایند. در نتیجه، می‌توان ویژگی‌های این مدارس را در تجارب جدید بازنمایی نمود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20080441.1400.16.1.8.6

موضوعات

فناوری آموزش- آموزش عالی

عنوان مقاله [English]

Investigating the effect of physical and emotional dimensions of place on sense of belonging: A case study of traditional and modern high schools in Bojnord

نویسندگان [English]

M. Arghiani
M. Mirhashemi
M. Mahvash

Department of Architecture, Faculty of Art, University of Bojnord, Bojnord, Iran

چکیده [English]

Background and Objectives: One of the effective and significant concepts that has drawn designer’s attention about human and environment is sense of belonging. In environmental design field, despite the frequent use of this word, a clear definition of this concept and its elements has not been presented yet. In this research, for the practical use of sense of belonging in the field of design, first of all, the dimensions and components of this concept, according to the needs of the field of design, have been defined and then the impact of the physical and emotional dimensions of belonging have been evaluated in different patterns of schools; in order to determine the roles of these components in the formation of sense of belonging and finally the quality of the design of educational environments. The primary goal of this study is to create a basis for quality environment in educational spaces by reinforcing sense of belonging and the secondary one is to explain the concept of sense of belonging within the framework of environmental design.
Methods: The first part of this study is theoretical type and the second one in terms of goal is applied, that forms a mixed-methods research. The first part is done by using descriptive and analytical methods and examining the theoretical and technical background, and the second part is a survey based on inferential statistics. Library instruments and a questionnaire were used to collect data. The research instrument of the survey part in this study is a researcher-made questionnaire, the final version of which has been approved after several stages of qualitative validity checkup. The statistical population of this study consists of high school students in Bojnord and the samples were randomly selected. Then, the effective components on the sense of belonging have been analyzed and prioritized based on the questionnaire indicators. Questionnaires collected from two patterns of modern and traditional schools in Bojnord were analyzed by SPSS software. In this regard, linear regression correlation test has been used to investigate the relationship between independent and dependent variables. Based on this, 16 indicators have been evaluated based on 3 dimensions of belonging; environmental, activity and emotional-psychological dimensions; then the amount and intensity of the correlation has been measured.
Findings: According to the obtained results, "Environmental dimensions" with a beta coefficient of 0.243 and a significance level of zero, have the highest correlation with the sense of belonging. This finding shows that the level of belonging among the research variables has the greatest impact from the physical dimensions and related indicators and the changes in this component predict about a quarter of the changes in the independent variable; the sense of belonging. The second component affecting the sense of belonging with beta 0.208 and the significance level 0.004 is "Emotional dimensions". This finding highlights the important connection between emotion and place. Also, the variable "Activity dimensions" with a beta number of 0.206 and a significance level of 0.001 is the third component which explains the sense of belonging and the promotion of belonging in the studied high-schools.
Conclusion: The "environmental dimension" component; which is arising from the physical characteristics of an environment is the most decisive factor in explaining the sense of belonging, because environmental dimensions are the source of the main features of the environment. Human is directly related to the body of an environment, and human perceptions are the result of initial interaction with the physical environment. Therefore, it is necessary to address the quality of educational environments within its physical structure. Another conclusion that the research findings show is that the traditional schools can create higher level of belonging to the environment in individuals, so the characteristics of these schools can be represented in the new experiences.

کلیدواژه‌ها [English]

Sense of belonging
Belonging to the place
School architecture

COPYRIGHTS
©2022 The author(s). This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution (CC BY 4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, as long as the original authors and source are cited. No permission is required from the authors or the publishers.

مراجع

[1] Heidari AA, et al. Physical dimension analysis of the sense of belonging to a place in traditional houses and modern residential complexes. Fine Art. 2014; 19(3): 75-86. Persian.

[2] Safian M, et al. Cognitive-hermeneutic study of the relationship between place and architectural art. Philosophical Investigations. 2011; (8): 129–93. Persian.

[3] Partovi P. Phenomenology of place. Tehran: Matin; 2013. Persian.

[4] Waxman L K. More than Coffee: An Examination of People, Place, and Community with Implications for Design [dissertation] The Florida State University, Florida, US; 2004.

[5] O'Brien DJ, Ayidiya S. Neighborhood Community and Life Satisfaction. Community Development Society Journal. 1991; 22(1): 21–37.

[6] nyder CR, Fisher AT, Sonn CC, Bishop BJ. Psychological Sense of Community. Boston, MA: Springer US; 2002.

[7] Smith CJ, Relph E. Place and Placelessness. Geographical Review. 1978; 68(1): 116.

[8] Tuan Y-F. Topophilia. Englewood Cliffs: Prentiss-Hall; 1974.

[9] May V. Self, Belonging and Social Change. Sociology. 2011; 45(3): 363–78.

[10] Fry S. Fry's Planet Word Episode 2 Identity.

[11] ennett M. Doing Belonging: A sociological study of belonging in place as the outcome of social practices [dissertation]. University of Manchester, Manchester; 2012.

[12] Miller L. Belonging to country — a philosophical anthropology. Journal of Australian Studies. 2003; 27(76): 215–23.

[13] May V, Muir S. Everyday Belonging and Ageing: Place and Generational Change. Sociological Research Online. 2015; 20(1): 72–82.

[14] Fields D. Emotional refuge? : Dynamics of place and belonging among formerly homeless individuals with mental illness. Emotion, Space and Society. 2011; 4(4): 258–67.

[15] Rezvani N, Behzadfar M, Habibi K. The Evaluation of Environmental qualities in historic tissues based on sense of place (Case study: the Sarcheshme Neighborhood of Gorgan). Journal of Research and Urban Planning. 2017; 29(8): 23–42. Persian.

[16] Rostamalizadeh v, ghasemi ardahaii a. Social factors affecting the tendency of rural youth to migrate with emphasis on the role of belonging to the place. Journal of Population Association of Iran. 2018; 12(24): 43–67. Persian.

[17] Rahimi R, Ansari M, Bemanian MR, Mahdavinejad MJ. Relation between sense of belonging to place and participation on promoting social capital in informal settlements (Case study: Tork-Mahalleh neighborhood at the city of Sari). Journal of Sustainable Architecture and Urban Design. 2020; 8(1): 15–29. Persian.

[18] kameli m, azemati H. Investigating the relationship between the sense of belonging to the place and the level of social security of citizens - Case study: Qom-. Journal of Applied Researches in Geographical Sciences. 2021; 21(61). Persian.

[19] Motlagh M, Farhadipour N. Investigating the Relationship between Sustainable Social Development and the Sense of Spatial Belonging in Boroujerd. JISDS. 2020; 12(4): 109–20. Persian.

[20] Sharghi AL, Mahdinejad J, Nadoomi R. Comparative Comparison of Sense of Place in Real and Virtual Places. Rasaneh va Farhang. 2019; 9(1 (17): 157–77. Persian.

[21] Fenster T. The Right to the Gendered City: Different Formations of Belonging in Everyday Life. Journal of Gender Studies. 2006; 14(3): 217–31.

[22] May V. Belonging from afar: Nostalgia, time and memory. The Sociological Review. 2017; 65(2): 401–15.

[23] Gallagher S. Merleau-Ponty’s Phenomenology of Perception. Topoi. 2010; 29(2): 183–5.

[24] Cuervo H, Cook J. Formations of belonging in Australia: The role of nostalgia in experiences of time and place. Popul Space Place. 2018; 25(5): 147.

[25] Einifar A, Karimian F. Translation of Space language. Lawson B. (Author). Tehran: University of Tehran; 2006.

[26] May V. Connecting Self to Society: Belonging in a Changing World. Basingstoke: Palgrave Macmillan 2013.

[27] Leach N. Belonging: Towards a Theory of Identification with Place. Perspecta. 2002; 33: 126.

[28] Skey M. National Belonging and Everyday Life. London: Palgrave Macmillan UK 2011.

[29] Tauzer E. Place Attachment, Participation and Integrative Framing Within The Remediation And Restoration Efforts Of A Contaminated Waterbody [master’s thesis]. Onondaga Lake Watershed, Ny; 2014.

[30] Washburn M. A sense of belonging in school: Exploring the patterns and correlates among urban adolescents [dissertation] New Your University, NY; 2009.

[31] Thurston K. The Impact of Community: A Case Study of an Alternative Educational Learning Environment, [dissertation]. Indiana University, Indiana; 2004.

[32] Raffaetà R, Duff C. Putting Belonging into Place: Place Experience and Sense of Belonging among Ecuadorian Migrants in an Italian Alpine Region. City and Society. 2013; 25(3): 328–47.

[33] Grossberg L. Affect’s Future: Rediscovering the Virtual in the Actual. In: Gregg M, Seigworth GJ. (eds.) The Affect Theory Reader. Durham, NC and London, UK: Duke University Press 2010.

[34] Geschiere P. The Perils of Belonging. US; University of Chicago Press; 2009.

[35] Belk RW. Possessions and the Extended Self. J CONSUM RES. 1988; 15(2): 139.

[36] Bell V. Performativity and Belonging. Theory, Culture & Society. 1999; 16(2): 1–10.

[37] Gerson K, Stueve C, Fischer C. Attachment to Place. In: Fischer CS, Jackson RM, Stueve CA, Gerson K, Jones L, Baldassare M (eds.) Networks and Places; 1977.

[38] Pakzad J. Studies on the concepts of architecture and urban design. Tehran: Ministry of Housing and Urban Development; 2003.

[39] Ghazizadeh S. The effect of outdoor design of residential complex in creating a sense of attachment to the place: Case study: Selected residential complexes in Tehran, University of Tehran, Tehran [dissetation] 2011.

[40] Altman I, Low SM. Place Attachment. Boston, MA: Springer US 1992.

[41] Giuliani M. Theory of attachment and place attachment. In M. Bonnes, T. Lee, and M. Bonaiuto (Eds.), Psychological theories for environmental issues. Aldershot; 2003. Pp. 137-170.

[42] Giuliani M. Towards an analysis of mental representations of attachment to the home. Journal of Architectural and Planning Research. 1991; (8): 133–46.

[43] Bowlby J. Processes of mourning. International Journal of Psychoanalysis. 1961; (42): 317–40.

[44] Giuliani MV, Feldman R. Place attachment in a developmental and cultural context. Journal of Environmental Psychology. 1993; 13(3): 267–74.

[45] Brewer MB. The Social Self: On Being the Same and Different at the Same Time. Pers Soc Psychol Bull. 1991; 17(5): 475–82.

[46] Belk R. Attachment to Possessions. In Altman I, Low SM (eds.), Place Attachment. Switzerland: Springer; 1992. Pp 37-62.

[47] Shumaker, S, Taylor R. Toward a Clarification of People-Place Relationships: A Model of Attachment to Place. In N. R. Feimer, & E. S. Geller (Eds.), Environmental Psychology: Directions and Perspectives. New York: Praeger. Pp. 219-251.

[48] Brown, B, Perkins D. Disruption in place attachment. In I. Altman and S.M. Low (eds.), place Attachment 2003.

[49] Milligan MJ. Interactional Past And Potential: The Social Construction Of Place Attachment. Symbolic Interaction. 1998; 21(1): 1–33.

[50] Fuhrer U, Kaiser FG, Hartig T. Place attachment and mobility during leisure time. Journal of Environmental Psychology. 1993; 13(4): 309–21.

[51] Javan Forouzandeh A, Motalebi Q. The concept of sense of place and its constituent factors. Journal of Urban Identity; 2011; (8): 27-37. Persian.

[52] Carmona M, Heath T, Oc T, Tiesdell S. Public places ― urban spaces. Oxford: Routledge 2012.

[53] Norberg-Schulz C. Nightlands, Nordic Building. MIT Press: Cambridge, Mass 2002.

[54] Ann Meier M. A Sense of Community Through an Urban Greenspace: Perspectives On People and Place, The University of Utah, Utah[dissertation] 2007.

[55] Kim J. Sense of community in neotraditional and conventional suburban developments: A comparative case study of Kentlands and Orchard Village. In: Sense of community in neotraditional and conventional suburban developments: A comparative case study of Kentlands and Orchard Village; 2001.

[56] Tuan Y-F. Space and Place: Humanistic Perspective. In: Gale S, Olsson G, editors. Philosophy in Geography. Dordrecht: Springer Netherlands 1979; 387–427.

[57] Canter DV. The psychology of place. New York: St. Martin's Press 1977.

[58] Punter JV. Participation in the design of urban space. Landscape Design. 1991; (200): 24–7.

[59] Van Campenhoudt L, Marquet J, Quivy R. Manuel de recherche en sciences sociales. 4e éd. entièrement revue et augmentée. Paris: Dunod 2011.

[60] Lawshe Ch. A Quantitative Approach to Content Validity. Personnel Psychology. 1975; 28(4): 563–75.

نامه به سردبیر

سر دبیر نشریه فناوری آموزش، با تواضع انتشار نامه های واصله از نویسندگان و خوانندگان و بحث در سامانه نشریه را ظرف 3 ماه از تاریخ انتشار آنلاین مقاله در سامانه و یا قبل از انتشار چاپی نشریه، به منظور اصلاح و نظردهی امکان پذیر نموده است.، البته این شامل نقد در مورد تحقیقات اصلی مقاله نمی باشد.

توچه به موارد ذیل پیش از ارسال نامه به سردبیر لازم است در نظر گرفته شود:

[1]نامه هایی که شامل گزارش از آمار، واقعیت ها، تحقیقات یا نظریه ها هستند، لازم است همراه با منابع معتبر و مناسب باشند، اگرچه ارسال بیش از زمان 3 نامه توصیه نمی گردد

[2] نامه هایی که بجای انتقاد سازنده به ایده های تحقیق، مشتمل بر حملات شخصی به نویسنده باشند، توجه و چاپ نمی شود

[3] نامه ها نباید بیش از 300 کلمه باشد

[4] نویسندگان نامه لازم است در ابتدای نامه تمایل یا عدم تمایل خود را نسبت به چاپ نظریه ارسالی نسبت به یک مقاله خاص اعلام نمایند

[5] به نامه های ناشناس ترتیب اثر داده نمی شود

[6] شهر، کشور و محل سکونت نویسندگان نامه باید در نامه مشخص باشد.

[7] به منظور شفافیت بیشتر و محدودیت حجم نامه، ویرایش بر روی آن انجام می پذیرد.