روانشناسی فناوری آموزش
فریدون یزدانی
چکیده
پیشینه و اهداف: گسترش اینترنت، رسانه‌های تصویری، صوتی و تلفن همراه به‌صورت لحظه‌به‌لحظه بسیاری از خانواده‌ها را عملاً در رابطه با فرزندان با مشکلات بسیار رو‌به‌رو کرده است. هنجارهای موردقبول خانواده‌ها به‌صورت گسترده از طرف فرزندان موردتردید و انکار قرار می‌گیرند و موجب بروز مسائلی می‌شوند که خصلت کژکارکردی داشته و باعث ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: گسترش اینترنت، رسانه‌های تصویری، صوتی و تلفن همراه به‌صورت لحظه‌به‌لحظه بسیاری از خانواده‌ها را عملاً در رابطه با فرزندان با مشکلات بسیار رو‌به‌رو کرده است. هنجارهای موردقبول خانواده‌ها به‌صورت گسترده از طرف فرزندان موردتردید و انکار قرار می‌گیرند و موجب بروز مسائلی می‌شوند که خصلت کژکارکردی داشته و باعث نوعی بی‌نظمی و عدم تعادل در سیستم اجتماعی می‌شود، بهطوریکه ارزشهای محوری و امنیت عمومی نظام اجتماعی را مورد چالش قرارداده و موجب جریحه‌دار کردن وجدان جمعی و نگرانی عمومی نخبگان می‌شود. رسانه‌های ارتباطی نوین به کودکان امکان می‌دهد تا خارج از حد‌و‌مرز اجتماعی و جغرافیایی ارتباط برقرار کنند. امروزه رایانه‌ها، شبکه‌ها، نرم‌افزارها و هر چیز مرتبط با آن‌ها فشارها و مسائل جدیدی ایجاد می‌کنند که افراد باید با آن‌ها و عرصۀ جدیدی که در آن واکنش‌های بهنجار یا نابهنجار خود را نشان می‌دهند، سازگار شوند. کسب آگاهی لازم پیرامون رسانه‌های ارتباطی نوین و آموختن مهارت استفاده از آن‌ها می‌تواند آثار تربیتی آن را جهت دهد. ماهواره، تلفن همراه و اینترنت پدیده‌های نوظهور مؤثر بر تربیت هستند که بخشی از زندگی افراد جامعه‌ها شده، افکار و احساسات، روابط و به‌صورت کلی تربیت را متأثر ساخته‌اند؛ زیرا شخصیت‌های به تصویر کشیده شده در رسانه‌ها ممکن است تبدیل به مُدلی برای افراد شوند و نگرش، باورها و رفتار آن‌ها را تحت تأثیر خود قرار دهند. بالا رفتن اطلاعات و در جریان اخبار مختلف بودن یکی از مزایای رسانه‌های ارتباطی نوین است که با سرعت و حجم بالایی اطلاعات را از منابع اخذ و به مخاطبان ارائه می‌نماید. هدف اصلی این پژوهش تعیین آثار استفاده از رسانه‌های ارتباطی نوین از دید دانش‌آموزان شهر بهار بوده است. روش‌ها: روش پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری آن شامل تمامی دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهر بهار می‌شده است که بر این اساس تعداد 288 نفر به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای انتخاب شده‌اند. ابزار اصلی جهت جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه‌ای محقق- ساخته بوده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری مختلفی چون آزمون کلموگراف- اسمیرونف، آزمون t تک‌گروهی و t گروه‌های وابسته استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد ازنظر دانش‌آموزان استفاده از رسانه‌های ارتباطی نوین (اینترنت، ماهواره و تلفن همراه) دارای آثار سودمند و زیان‌بار تربیتی است و آثار زیان‌بار آن به‌طورکلی بیش از آثار سودمند آن است. آثار سودمند تربیتی رسانه‌های نوین ارتباطی عبارت‌اند از: افزایش روابط اجتماعی مفید، ارتقاء آگاهی فردی و تسهیل یادگیری زبان دوم؛ و آثار زیان‌بار تربیتی آن عبارت‌اند از: ایجاد آشفتگی اخلاقی در دانش‌آموزان، انزوای دانش‌آموزان، افت تحصیلی، کاهش استفاده از لهجۀ محلی و کم‌شدن زمان فعالیت ورزشی در دانش‌آموزان است. نتیجه‌گیری: با توجه تأثیر مثبت استفاده از رسانه‌های ارتباطی نوین بر روابط اجتماعی، آگاهی فردی و تسهیل یادگیری زبان دوم، پیشنهاد می‌گردد معلمان و مسئولین مدرسه طرحی را برای استفاده از این رسانه‌ها در کلاس درس طراحی و مورد استفاده قرار دهند. همچنین معلوم شد که آثار زیان‌بار تربیتی رسانه‌های ارتباطی نوین عبارت‌اند از: ایجاد آشفتگی اخلاقی در دانش‌آموزان، انزوای دانش‌آموزان، افت تحصیلی، کاهش استفاده از لهجۀ محلی و کم‌شدن زمان فعالیت ورزشی در آنان است. بنابراین با توجه به این یافته پیشنهاد می‌شود که به کودکان شیوه‌های استفادۀ صحیح از این رسانه‌ها و نیز شیوۀ ارزشیابی و شیوه‌های انتخاب محتوای رسانه‌ها، در مدرسه آموزش داده شود. علاوه بر موارد بالا پیشنهاد می‌گردد در مورد آثار تربیتی هر یک از رسانه‌های ارتباطی نوین نظیر: تلفن همراه و شبکه‌های مجازی مربوطه، و همچنین ماهواره و اینترنت، به‌طور جداگانه پژوهش صورت گیرد. نیز پیشنهاد می‌گردد در مورد الگوی صحیح کاربرد تلفن همراه و فرصت‌ها و تهدیدهای تربیتی آن در بین دانش‌آموزان پژوهش به‌عمل آید.
